Over dit hoofdstuk/artikel

Charles B. Timmer


24 februari 1981


1.
Maatstaf, januari 1981, p. 12.
2.
Tirade, februari 1981.
3.
Zie P. Hijmans in Maatstaf, december 1979, p. 84 en ook Maksim Gorki in zijn artikel ?Nog eens over het ?karamazovisme?? in de krant Russkoe slovo, 27 oktober 1913, waarin hij constateert: ?De lezer begrijpt dat Aljosja zo’n antwoord niet kon geven, Aljosja kan niet ?niet weten?, hij gelooft, zoals hij beschreven wordt, gewoon niet aan zo’n schandelijke legende…?, m.a.w. Gorki wist het beter dan Dostojevski.
4.
Dostojevski noemde bepaalde ?kunstgrepen? om de spanning in het verhaal te verhogen zelf ?anti-artistiek? (in Dejongeling), zie M.G. Dawidowitsj, ?De spanning in de romans van Dostojewski?, in de bundel Over Dostojewski, Amsterdam 1956, p. 7.
5.
M. Bachtin. Problemy poetiki Dostoevskogo, izd. 2. Moskou, 1963.
6.
Bachtin en anderen hebben zelfs gecontateerd dat ?de helden van Dostojevski’s romans allen dezelfde taal spreken en wel de taal van hun auteur. Velen hebben Dostojevski een verwijt van die eenvormigheid gemaakt, ook L. Tolstoj.? Op. cit., p. 243
7.
Bachtin spreekt dan van de monologische roman, in tegenstelling tot de dialogische of polyfonische van Dostojevski.
8.
Viktor Sjklovski’s Povesti o proze (Verhalen over het proza), Razmy?lenija i razbory. Moskou 1966, deel 2, p. 231.
9.
Sjklovski, deel 2, p. 231.
10.
Sjklovski, deel 2, p. 228.
11.
?ljoebljoe? betekent ?ik heb lief? ,?I love?, en L. Joe. B. zijn de initialen van Lilja Brik (L(ilja) Joe(revna) B(rik), die aan elkaar geregen een eeuwig ?ik heb lief vormen.
12.
Door Willem G. Weststeijn, in Vrij Nederland van 22 maart 1980.
13.
The Russian Review, New York, Vol. 39, nr. 2, april 1980.
14.
I love, p. 173. Een behoorlijke ?gezinssamovar? heeft een capaciteit van ongeveer tien liter water. Lilja was weliswaar niet groot, maar zo’n ?bad? zal toch een wat zonderling schouwspel hebben opgeleverd.
15.
Literaturnoe Nasledstvo, tom 65: Novoe o Majakovskom. Moskou 1958. Een Duitse vertaling ervan verscheen in 1965: Wladimir W. Majakowsky. Liebesbrieje an Lilja 1917-1930). Mit Zeichnungen des Autors. Hrsg. u. ?bertr. von Karl Dedecius. Mit Vorwort von J?rgen R?hle. M?nchen 1965.
16.
Vasili A. Katanjan, Majakovski-specialist, redacteur van diens Verzamelde Werken. Van ca. 1938 tot aan haar dood in 1978 leefde hij met Lilja Brik samen.
17.
Ogonjok, april 1968, no. 16.
18.
Ogonjok, juni 1968, nrs. 23 en 26.
19.
Le Monde van 10 augustus 1968.
20.
Volgens L. Nikoelin in diens herinneringen aan Majakovski, in V. Majakovskij v vospominanijach sovremennikov (V. Majakovski in de herinneringen van tijdgenoten). Moskou 1963, pp. 506 en 511.
21.
Toch zal het wel zo zijn geweest. In die richting wijst tenminste het feit dat enkele maanden later, bij Majakovski’s grote overzichtstentoonstelling geen der kopstukken van het Centrale Comit?, dus uit die ?hoogste partijregionen? gevolg heeft gegeven aan de uitnodiging om bij de opening aanwezig te zijn.
22.
Nade?da Mandel’?tam, Vospominanija (Herinneringen). New York 1970, deel I, pp. 179 en 180.