Erik Menkveld overleden

Op zondag 30 maart is dichter en romancier Erik Menkveld overleden. Menkveld werd geboren in 1959, groeide op in Driebergen-Rijsenburg, studeerde Nederlands in Amsterdam en werkte na zijn studie tot 1998 voor De Bezige Bij en aansluitend voor Poetry International. Sinds 2002 besteedde hij zijn tijd voornamelijk  aan het schrijven van poëzie en proza, de laatste jaren combineerde hij dat zeer tot zijn plezier met literatuurlessen op een lyceum.

Van zijn drie dichtbundels verschenen er twee – De karpersimulator en Schapen nu! – bij De Bezige Bij, zijn laatste Prime time bij Van Oorschot. Vanaf die tijd maakte Menkveld ook jarenlang deel uit van de redactie van literair tijdschrift Tirade.

Menkveld ging zich daarna meer en meer toeleggen op proza, eerst in de essaybundel Met de meeste hoogachting, een verzameling brieven aan kunstenaars door de eeuwen heen die hij bewonderde, en vervolgens in zijn romandebuut Het grote zwijgen. Dit boek vormde een belangrijke stap in zijn schrijverscarrière. Niet alleen was het boek succesvol, maar het toonde de schrijver Menkveld ook in optima forma: studieus en warmbloedig. Hij oogstte veel lof met deze historische roman over een vriendschap tussen twee Nederlandse componisten en ontving er de Academica Literatuurprijs 2012 voor.

Erik Menkveld deelde zijn grote kennis op velerlei cultureel gebied graag met anderen, was ruimhartig met lof, eerlijk in zijn kritiek en de zeer originele zienswijze, die zijn poëzie zo kenmerkt maakten zijn schrijverschap in toenemende mate indrukwekkend.

Onze gedachten gaan uit naar zijn vrouw en drie kinderen. Erik Menkveld wordt vrijdag aanstaande om 13.00 uur begraven op Zorgvlied.

Uitgevers vertienvoudigen Filter Vertaalprijs

Goed nieuws voor literair vertalers! Door bijdragen van verschillende uitgeverijen is het prijzengeld van de Filter Vertaalprijs verhoogd. De laureaat ontvangt voor de meest bijzondere vertaling van het jaar voortaan € 10.000 in plaats van € 1.000.
De uitgevers hopen hiermee bij te dragen aan een grotere maatschappelijke waardering voor uitzonderlijke vertaalprestaties. Behalve oprichters Vantilt en Filter wordt de prijs dit jaar ondersteund door: De Arbeiderspers, Athenaeum–Polak & Van Gennep, De Bezige Bij, Cossee, De Geus, Lebowski, Meulenhoff Boekerij, Van Oorschot, Podium en Wereldbibliotheek. Gehoopt wordt dat fondsen, particuliere begunstigers en andere uitgevers zich bij dit initiatief aansluiten.
Op 8 april 2014 maakt de jury tijdens City2Cities: Internationale Literatuurdagen Utrecht de winnaar bekend. De genomineerden voor de Filter Vertaalprijs 2014 zijn:

  • Mari Alföldy voor Satanstango van László Krasznahorkai (Wereldbibliotheek)
  • Gerda Baardman, Lidwien Biekmann, Brenda Mudde en Elles Tukker voor De Cirkel van Dave Eggers (Lebowski)
  • Ike Cialona voor Don Juan van Lord Byron (Athenaeum – Polak & Van Gennep)
  • Roel Schuyt voor De nieuwkomers III van Lojze Kovacic (Van Gennep)
  • Froukje Slofstra voor Verhalen van Isaak Babel (Van Oorschot)
  • Jos Vos voor Het verhaal van Genji van Murasaki Shikibu (Athenaeum–Polak & Van Gennep)

Een uitgebreide motivering van de nominaties is te vinden in het nieuwe nummer van Filter.

Lucy C. en B.W van der Hoogtprijs voor Sander Kollaard

De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde maakte zojuist bekend dat Sander Kollaard met zijn verhalenbundel Onmiddellijke terugkeer van uw geliefde de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 2014 heeft gekregen.

De jury van de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs noemt de in 2012 verschenen bundel van Kollaard ‘meer dan een willekeurige reeks autobiografische lotgevallen’ en prijst Kollaards ‘boeiende, maar verontrustende visie op de wereld’.

De bundel bevat dertien verhalen over hetzelfde personage, Erik van Duijn. We leren hem kennen als kind, als student en – inmiddels in Zweden – als vader. Erik kijkt beter dan de meeste mensen en denkt langer na over wat hij observeert. Daarmee verdwijnt alle vanzelfsprekendheid: de betrouwbaarheid van zijn herinneringen, de stevigheid van zijn identiteit, het inzicht in zijn motieven. De verhalen in deze bundel zijn met veel scherpte geschreven in een uiterst heldere stijl, zijn soms humoristisch en zelfrelativerend maar geven steeds in de ruimte tussen de vragen aanleiding tot gedachten over de gang van het bestaan.

Enkele reacties:

‘Ik vind het mooi, helder, bedachtzaam proza, misschien niet zozeer fictie alswel meditatief, zeer nauwkeurig, beeldend werk.’
–Cees Nooteboom, in een brief aan de uitgever

NRC Handelsblad roemde Kollaards Nesciaanse stijl:

‘Er gebeurt van alles bij Kollaard, maar de kracht zit in de Nesciaanse stijl. Zo eindigen de meeste van Kollaards verhalen: onbeslist, maar toch ook met een sprankje hoop. Blijkbaar is er voor allerlei dingen geen verklaring en gebeuren ze zomaar. En dan is het de kunst om het leven te nemen zoals het is en het verleden tot nader order te laten rusten. Dat is ook het advies, denk ik, dat tussen de regels door opwolkt uit dit mooie, sfeervolle debuut: een behoedzaam pluk de dag.’
–NRC Handelsblad, Janet Luis

Parool vond de bundel meesterlijk:

‘Het verhaal En Dassajev verbijsterd achterliet is […] een van de beste verhalen die in de Nederlandse literatuur over voetbal te vinden zijn.

De verhalen van Kollaard zijn levendig, sfeervol en intiem. Je leeft ontzettend mee met Eriks opvattingen en problemen. Dat is meesterlijk gedaan.’
Het Parool, Arie Storm

Marc Jansen verkiezingswaarnemer OVSE

Marc Jansen, wiens rijk geïllustreerde overzichtswerk Grensland. Een geschiendenis van Oekraïne onlangs is verschenen, was in mei verkiezingswaarnemer in Zaporizja voor de OVSE. In de jaren negentig kwam hij ook al regelmatig in actie als waarnemer bij verkiezingen in Oekraïne.
Grensland heeft lovende kritieken gekregen in de pers. Het boek geeft een achtergrond bij de huidige troebelen in Oekraïne, waarvan de afloop nog moet worden afgewacht.

“Toegankelijk en toch diepgravend, compact en toch compleet is deze Oekraïense geschiedenis.” – Olaf Tempelman, De Volkskrant (****)

“Jansen biedt prettig leesvoer voor wie context wil bij de actuele situatie in Oekraïne. Hij leert die beter te begrijpen, in tweehonderd pagina’s. Een kwart van het boek gaat over de afgelopen vijfentwintig jaar. Dat deel biedt een helder overzicht van de wijze waarop de huidige toestand is ontstaan. Minstens zo van belang zijn de hoofdstukken over eerdere tijdperken.” – Elias van der Plicht, Trouw

“Met nuchtere feiten en prikkelende vragen heeft Marc Jansen het Nederlandse publiek een grote dienst bewezen. Zijn boek is een waardige evenknie van Bezemers magnum opus.” – Henk Kern, NRC Handelsblad (••••)

Karel van het Reve over Piet Grijs

Afgelopen zaterdag overleed schrijver Hugo Brandt Corstius op 78-jarige leeftijd. Brandt Corstius gebruikte verscheidene pseudoniemen, waaronder Piet Grijs en Raoul Chapkis. Naar aanleiding van zijn boek Grijsboek, of de nagelaten bekentenissen van Raoul Chapkis (1970), uitgegeven door Querido, schreef Karel van het Reve een stukje over Brandt Corstius in NRC Handelsblad. Het is na te lezen in zijn Verzameld werk deel 3, pagina 676-178:
“Het is moeilijk uitleggen waarom je iets lelijk vindt. Het is nog moeilijker om uit te leggen waarom je iets mooi vindt. Aantonen dat iets mooi of lelijk is kan al helemaal niet. Ik ben een bewonderaar van Piet Grijs, maar ik kan niet uitleggen waarom.
Grijs is zeer veelzijdig. Anderen schrijven een heel oeuvre bij elkaar om ‘einen einzigen Gedanke’ uit te drukken. Grijs levert tientallen ideeën in één klein boekje. Ten tweede is Grijs geen Nederlandse letterkundige. Hij schrijft beter en interessanter en mooier en ontroerender en ook meer dan menigeen. […] Hij heeft ook geen speciaal ‘letterkundig’ publiek. Hij zou een rubriek in Wierings Weekblad kunnen hebben of in de courant Het Nieuws van de Dag, maar zijn stukken passen ook in Vrij Nederland, het Hollands Maandblad, Handelsblad-NRC of NRC-Handelsblad.
Daarbij paart hij, zoals dat heet, een grote mate van duidelijkheid aan een minimum aan ‘Werbung’: hij doet niet de minste moeite om begrijpelijk of leuk of onderhoudend te zijn, hij is het. […]
Daarbij is Grijs een heel eigenaardig polemist. Anderen staan geamuseerd of trots, nog nagloeiend van het gevecht, naast of op het lijk van de gevelde tegenstander. Grijs staat er eerder bij met een lichte verbijstering: hoe is het mogelijk dat iemands optreden hem genoodzaakt heeft hem te doden?”