In een gewoon rijtuig

Patiënt: dokter ik houd van vette spijzen . . .
Dokter: de dood houdt ook van een vet hapje

‘Dit boek bevat mijn verzameld proza tot augustus 1965, kort en lang, en het tiental gedichten dat ik na de bundeling van mijn gedichten in ’58 (ook uitgegeven door G.A. van Oorschot) schreef.’ Aldus Jan Hanlo in de inleiding van In een gewoon rijtuig. Omdat hij vergeten had zijn uitgever en ontwerper Helmut Salden te vertellen dat hij de pest had aan vele tinten groen, was hij bijzonder ontstemd toen de eerste druk een omslag met een verkeerde groentint bleek te hebben gekregen. Als het om de presentatie van zijn werk ging (let op de secure interpunctie van de korte dialoog hierboven), was dat vergeten voor de op het maniakale af preciese Jan Hanlo eigenlijk niets. Illustratief hiervoor is wat Geert van Oorschot eens aan Gerrit Noordzij schreef, die in 1978 het omslag voor de tweede druk ontwierp:

‘Je weet toch dat Jan Hanlo gek was?
Hij gebruikt zowel in zijn gedichten als in zijn proza puntjes. Soms 2 p, soms 3p, soms wel 7p.
Elke poging mijnerzijds om overal 3p. te gebruiken stootte af op zijn minachting dat ik niet begreep dat 2 p. achter een regel heel iets anders betekende dan 3p., dat de zin van een regel door 1 p. meer of minder totaal veranderde.
Ik heb meegemaakt dat:
1. In een manuscript 3 p.
2. In de eerste proef veranderd in 2 p.
3. In de revisie de 3 p. weer teruggebracht.
4. Telefoon: zijn ze al aan het drukken.
Ik: Nee, maar misschien al enkele vellen.
5. Hanlo op zijn H. Davidson met 150 k/u vaart van Valkenburg naar Van Amerongen, de drukker in Amersfoort.
6. Op de drukkerij is het vel met de 3 p reeds afgedrukt. Hanlo laat voor zijn rekening het vel overdrukken met 2 p.
7. Hanlo neemt mij kwalijk, dat ik het overdrukken van dat vel niet voor mijn rekening neem.
8. Vele jaren later: het hadden misschien toch 3 p. moeten zijn.
Beste Gerrit, nou jij en dan ik.’

Elke beetje uitgever houdt een tweede druk uit 1978 na enkele jaren voor gezien en ruimt hem op maar In een gewoon rijtuig is typisch zo’n uitgevers-lievelingsboek gebleken dat elk jaar weer achteneenhalve liefhebber vindt en die blij zijn dat het nog verkrijgbaar is.

Behalve verhalen en gedichten bevat het boek twee schoolopstellen, twee ‘interviewtjes uit schoolblaadjes’, een paar vertalingen en een ‘autobiografietje anno 1950’: ‘Zijn jeugdherinneringen zijn verbonden met Deurne, het dorp en land van Anton Coolen. Deze heeft eens geschreven – zij het met andere woorden – dat alles wat we weten (voelen) van natuur en landschap slechts gevonden wordt in herinneringen uit onze jeugd. Jan Hanlo voelt het ook zo.’