B nam me mee naar het IDFA. Het was een verrassing, en zoals die dingen gaan in een gezin met kinderen, had ik me niet kunnen oriënteren op wát we gingen zien.
Misschien is het beter zo, een mens kan zich dan niet wapenen tegen wat er over hem heen gaat komen, en dat is toch de bedoeling van documentaires: dat het leven van anderen onverdund bij je binnenkomt.
De film was For Sama van Waad al-Kateab, met regie van Waad zelf en Edward Watts.
Waad is journaliste en inwoner van Aleppo. Samen met haar man Hamza (arts) draait ze het enige noodhospitaal voordat de laatste bewoners worden geëvacueerd. De film heet Voor Sama omdat Waads dochter Sama heet, wat hemel betekent.
We volgen het bestaan van het stel, de bombardementen, het leven en de dood in het ziekenhuis, waar op het zwaarste moment van de strijd driehonderd gewonden per dag worden binnengebracht. Hoewel ik er zeker van ben dat we maar een fractie van de gruwelijkheden te zien kregen, was dat meer dan genoeg.
De kijker blijft zitten met de vraag waar wij waren, toen dit allemaal gebeurde. Waarom de wereld niets deed.
Maar de documentaire gaat verder dan dat. De voice over van Waad, gericht aan haar dochter die tijdens de belegering van de stad nog moet leren lopen: het gegeven van een moeder die zich onder die omstandigheden de grote vragen stelt. Over haar leven, dat van haar dochter. De tijd waarin haar kind geboren is.
Er komt een moment dat Waad en Hamza naar Turkije kunnen vluchten, maar ze kiezen ervoor met hun kind terug te keren naar het stukgeschoten hart van de strijd. Een bevriend stel dat ook besloot in Aleppo te blijven expliciteert hun reden: ze willen hun kinderen leren dat je de mensen en plek waarmee je je verbonden voelt niet kunt achterlaten in hun donkerste tijd.
De zaal was stil, leek tien graden warmer dan voor aanvang van de film. De zaal huilde.
Gebroken liepen we naar buiten, waar de zon scheen op het IJ, de hemel leeg was op de wolken na. Áls er een helicopter was geweest dan was die van een hulpdienst, betaald door een regering die in dienst staat van haar burgers. Sama’s helicopters droegen bommen.
We namen de pont en het water waste mijn gedachten, bleekte het duister van Aleppo.
Er waren dingen die gebeuren moesten, kinderen te halen.
Het leven ging door.
________________________________________________
Gilles van der Loo (Breda, 1973) is schrijver en recensent. Hij was redacteur van Tirade en zijn fictie verscheen online en in diverse bladen. Bij Van Oorschot publiceerde hij de verhalenbundel Hier sneeuwt het nooit en de romans Het laatste kind en Het jasje van Luis Martín.
