Leonard Cohen was van vóór mijn tijd, waardoor ik hem eigenlijk te laat ontdekte. Gelukkig past hij in een beperkt rijtje krasse songwriters dat zich in de herfst van hun carrière opnieuw wist uit te vinden. Cohen ontdeed zich pakweg de laatste tien jaar van een hardnekkig zoetsappig imago en maakte een drietal duistere platen. Ik heb zijn werk vervolgens in omgekeerd chronologische volgorde leren kennen, maar die laatste drie albums blijven mijn favorieten, in het bijzonder het allerlaatste. Dat slechts drie weken voor zijn dood uitkwam.
Er zijn er meer die opeens de geest krijgen en na jarenlang een stramien te hebben gevolgd zich ontpoppen tot de vlinder die ze blijkbaar zijn. Zelfs Tom Jones – nota bene Tom Jones, koning van de Las Vegasshow – maakte in 2010 een cd met voorwaar goede songs. Zijn Praise & Blame leunt zwaar op de gospel, soul, blues en folk. Een goede zet, waarmee Jones zijn carrière wist te reanimeren, want daarna volgden nog enkele van zulke platen. En Bob Dylan maakte onlangs een plaat me nummers uit The American Songbook, waarmee ook hij zich – geloof het of niet – muzikaal verder weet te ontwikkelen. Zijn ontwikkeling voltrekt zich alleen in een andere richting, want ome Bob doet nooit wat je wil. Hij zoekt juist het zoetsappige op door die ‘standards’ te zingen, terwijl Cohen zich van dat gevoel meer en meer distantieerde.
Het is moeilijk te zeggen of er sprake is van een echte tendens. Dat de senioren onder de singer-songwriters hun eigen, hoogstpersoonlijke pad volgen is eerder regel dan uitzondering. David Bowie heeft zichzelf heel vaak opnieuw uitgevonden (of hij vond iemand anders uit), ook muzikaal, en was daar waarschijnlijk niet mee opgehouden als hij zich langer de tijd had gegund. Joni Mitchell is verschillende keren als uitgerangeerd beschouwd, en zette dat beeld dan juist naar haar hand en keerde steeds weer terug uit een underdogpositie. Wat hadden we mogen verwachten als Prince langer had geleefd?
Terug naar Cohen. Zijn late ommezwaai heeft geen artistieke aanleiding. In 2005 kwam aan het licht dat zijn manager jarenlang gegraaid had uit zijn privékas en pensioen. Hoewel de rechter Cohen in het gelijk stelde kon hij naar het geld fluiten. Die misère haalde het beste uit Cohen naar boven: berooid begon hij in 2008 aan een wereldtour, die eigenlijk doorliep tot en met 2013. Er verschenen een livealbum – Live in London – en een nieuw album – Old Ideas, met die duistere toon dus. Ik reisde af naar Gent om hem live te kunnen zien. Zijn optreden als een soort reciterende predikant werd een bijna sacrale ervaring. In relatief korte tijd volgden nog twee duistere cd’s: Populair Problems en You Want It Darker. Donkerder dan die laatste wordt het niet, zoals de tekst van de gelijknamige song:
If you are the dealer
I’m out of the game
If you are the healer
I’m broken and lame
If thine is the glory
Then mine must be the shame
You want it darker
We kill the flame
Marko van der Wal (1989) is opgeleid als classicus, redacteur van Tirade en werkt bij Uitgeverij Van Oorschot. Sinds drie jaar blogt hij voor tirade.nu.
