Dat Facebook niets met de echte wereld van doen heeft, is naar ik aanneem gesneden koek. Om me heen hoor ik bijvoorbeeld uiteenlopende geluiden over de bezettingen op de Universiteit van Amsterdam. De meeste mensen die ik heb gesproken kan het geen moer schelen wat er gebeurt in Bunge- en Maagdenhuis, of hebben de afgelopen twee weken onder een steen geleefd. Op mijn news feed zie ik daarentegen de ene na de andere steunbetuiging, dan wel verslag vanuit het epicentrum des verzets verschijnen. Het gaat daar nauwelijks over iets anders – een zaak die ik van harte steun – maar een afspiegeling van mijn dagelijkse gesprekken en ontmoetingen is het zeker niet.
Facebook is een in zichzelf gekeerd medium, zou je als verklaring kunnen geven. Het merendeel van wat ik daar voorgeschoteld krijg is gebakken lucht die nog eens wordt rondgepompt. Wonderlijk dat er zoveel mensen zijn die schijnbaar niet meer zonder die tweedehands zuurstof kunnen. Nog wonderlijker is het feit dat sommige onderwerpen op Facebook niet aan bod komen. Toen ik vanochtend wakker werd hoorde ik op de radio dat Facebook een ‘zelfmoordknop’ gaat introduceren.
Een zelfmoordknop? Ik had verwacht in de loop van de dag wel te weten wat dat betekent, maar het is me nog steeds niet duidelijk. Normaal wanneer Facebook een bommetje laat ploffen merk ik dat wel aan de berichtenstroom. Nu hebben we weer een storm in een glas water om ons collectief over op te heffen, maar blijft het doodstil. Althans, op mijn news feed wel.
Het gaat hier, zo blijkt uit de nieuwsberichten, over een functie waarmee je je zorgen over een Facebookvriend aan diegene kenbaar kunt maken. Met een standaardberichtje: ‘Hi …, a friend thinks you might go through something difficult and asked us to look at your recent post.’ Hoe het precies in z’n werk gaat blijft een raadsel: is het bijvoorbeeld een anoniem verstuurd berichtje? Wat voor actie bedoelt Facebook als ze zeggen naar iemands recente berichten te kijken?
In het licht van de scheiding tussen echte en digitale wereld is dit een kwalijke zet van Facebook. Zelfmoord bestaat niet op Facebook, sterven is niet digitaal. Status-updates hoeven tegelijkertijd niets te vertellen over hoe het werkelijk met iemand gaat. Er wordt nergens zo schromelijk overdreven als op Facebook, of het moest op de tv zijn. Verbanden tussen werkelijkheid en afspiegeling, zoals de zelfmoordknop pretendeert te leggen, zijn een stap op glad ijs. Veelal hebben ze zelfs geen fluit met elkaar te maken, wat ik met mijn voorbeeld over de universiteitsbezettingen heb proberen te laten zien. Het risico is dat Facebook denkt iets goeds te doen, terwijl het misschien meer kapot maakt dan ons/hun lief is.
Het spreekt wellicht voor zich dat ik deze stap van Facebook verwerpelijk vind. Wat mij betreft mag alles, elk onderwerp, elk taboe een plaats hebben op internet, dat is het punt niet. Laten we het daar vooral op een vrije manier over hebben. Een groot anoniem internetbedrijf mag zich alleen niet bemoeien – want daar hebben we het over – met iemands leven of dood. En nee, ik houd hier geen pleidooi voor zelfmoord. Dit is een stuk tegen ongevraagde bemoeizuchtigheden op een vlak dat te hoogstpersoonlijk is om je er met een voorgebakken berichtje vanaf te maken, of daar de mogelijkheid toe te propageren.
