Proloog

‘Tyn!’

‘Lezeres!… wat toevallig!… ik zat me net af te vragen: heb jij misschien zin om met mij naar The Grand Budapest Hotel te gaan?’

‘WAT!?!?’  klats, klats, klatser-de-klats. ‘Ordinaire viespeuk! O, wat valt me dat ontzettend van jou tegen! Jij bent wel de aller, allerlaatste van wie ik een dergelijk oneerbaar – ’

‘De film! Ik bedoel de film van Wes Anderson: The Grand Budapest Hotel.’

‘O, haha! De film! Nee, haha, dan is ’t goed!’

‘Hahahaha! Pjoei! Misverstandje!’

‘Ik kon het al helemaal niet rijmen met die onschuldige oogopslag van je!’

 

The Grand Budapest Hotel

Film: The Grand Budapest Hotel (TGBH)

Genre: ha! Regie: Wes Anderson.

Alle superlatieven nog eens aan toe… wat een godengeschenk van een film is The Grand Budapest Hotel! Wat een zeldzaam begaafde cineast is Wes Anderson! Het is vast een beetje een temperamentskwestie maar TGBH is zo’n intens-esthetische filmervaring dat ik tijdens de vertoning een paar keer bang was dat ik een hartaanval zou krijgen. Van geluk.

TGBH is een raamvertelling. De buitenste twee lijsten laat ik hier buiten beschouwing, want die tonen bovenal wat Wes Anderson in een vraaggesprek met Raymond van den Boogaard (NRC Handelsblad, 12/03/14) zo formuleert: ‘Elke film is tenslotte toch nep natuurlijk, zelfs als het een documentaire is. Ik ga ervan uit dat het publiek weet dat film altijd kunstmatig is.’

Kranige zwier – Gustave H.

De protagonist van TGBH, Gustave H., is ooit zelf in het Grand Hotel Budapest begonnen als piccolo. Hij is liefhebber van romantische poëzie, hij houdt graag stichtende toespraken (lees: preken) voor zijn personeel en beijvert zich voor een mooiere wereld door, zoals dat in consultancytaal heet, de ‘standaard’ van zijn somptueuze hotel te ‘bewaken’ door zich met ieder detail te bemoeien. Van zijn achtergrond weten we niks, maar vermoeden we veel: hij is een klimmer, zijn leven is zijn eigen creatie.

Gustave’s aard/optreden laat zich het best karakteriseren door de naam van het parfum dat hij gebruikt: L’air de panache… zo beweegt hij zich door hotel en buitenwereld… met kranige zwier…

Wat voor liefde Gustave nu precies opvat voor zijn jonge hulpje, piccolo Zero, is niet helemaal duidelijk – voor de zekerheid laat Anderson de bromance simultaan plaatsvinden met een romance tussen Zero en Agatha, een mooi meisje met een litteken op haar wang dat bij patisserie Mendl’s werkt.

Voor verhaal & verwikkelingen van en in TGBH kun je terecht in iedere serieuze bios. Wat ik erg interessant vind – en nu wordt dit toch nog een beetje een raamvertelling – is dat de oudere Zero in de jaren tachtig aan de auteur van The Grand Budapest Hotel vertelt hoe Gustave het in de trein voor hem opnam tegen soldaten die zijn (Zero’s) identiteits/reispapieren wilden zien. Ze namen de trotse Gustave mee naar buiten. ‘And what happened then?,’ vraagt de auteur. Zero: ‘And then they shot him.’

Gustave sterft voor zijn principes/illusies. Misschien maakt dat hem tot het toonbeeld van beschaving.

Goudkijker

Alles aan TGBH is – de melancholische onderstroom (ook Agathe en het kind dat zij met Zero krijgt sterven) ten spijt – plezierig… de art direction, set design, camerawerk, verhaal & verwikkelingen, de personages, het tempo van de dialogen. En dan zijn er nog de woordspelingen, pastiches en naamgrappen… mijn favoriete* grapje is toch wel de naam van de schilder, een renaissancemeester. Hij ‘heet’ Johannes van Hoytl. Het doet denken aan de fantasienaam van de schilder uit Maria Goos’ Cloaca (2003): Van Goppel. Pierre Bokma, zuchtend: ‘Een echte Van Goppel…’

Wes Anderson is het tegendeel van een cynicus, een somberaar, een zeikerd, een jankerd of een zwartkijker. Hij is een goudkijker. En daar hebben we er, wat mij betreft, veel te weinig van in de kunsten .

Ik zag TGBH vier dagen geleden en loop nog steeds door Anderson land. De film verhevigt en intensiveert je waarnemingen. Het is net of de Goden een paar scheppen suiker over de wereld hebben gestrooid. Life imitates art.

TGBH ontroert en betovert, denk ik, omdat de film op een geloofwaardige manier over Liefde gaat – over personages die kunnen liefhebben en hun lijden met liefde overstijgen – én met Liefde gemaakt is*.

Vorm is inhoud.

Als je van plan bent om in 2014 één keer naar de film te gaan, ga dan naar The Grand Budapest Hotel. En blijf tijdens de aftiteling rustig zitten, want dan word je getrakteerd op een vrolijke animatie van Oostblokse volksdans (onder in beeld, rechts).

Epiloog

‘Zo blij word ik normaal gesproken eigenlijk alleen van een goed boek.’

‘Ja, ik ook! Het is net of je een hele avond Nabokov of Salinger hebt zitten lezen hè?’

‘Zoiets ja.’

‘…’

‘Ik zou ook wel weer es een boek van Stephan Enter willen lezen. Spreek jij hem nog weleens?’

‘Afgelopen dinsdag nog, hebben we bij hem een hele cake zitten wegkanen.’

‘Space-cake?’

‘Zeker weten. We hebben ons helemaal gek gelachen.’

‘Werkt ie op het moment aan iets nieuws, Stephan?’

‘Hij werkt aan drie boeken tegelijk, geloof ik. Drie losse projecten. Toen ie even naar de WC ging, heb ik een tijdje achter z’n computer zitten scrollen door ’t boek waar ie momenteel druk mee is en volgens mij wordt ’t nog beter dan Grip.’

‘Mmm… en wanneer verschijnt jouw nieuwe boek eigenlijk?’

‘Nou zeg! Laat zich eerst maar es een uitgever melden om mijn verzamelde blogs uit te geven!’

‘Haha!’

Tirade – welkom.

Soundtrack: Rameau. Op spinet.

Coming soon: Maarten Baas in Milaan.

Volgende week: Hoe de vader van Fatima bijna uit de dakgoot viel – een waargebeurd verhaal. En meer.

Noten

* De titel van dit blogje is een uitroep van bad guy Brody als hij zijn vuurwapen op de als patissier vermomde Gustave richt. In de sequentie is het oorlog – op micro- en macroniveau.

*Tien jaar geleden maakte Dirk Tanghe/De Paardenkathedraal een zeer gestileerde enscenering van Gogols De Revisor. Voor die voorstelling gold hetzelfde als voor de films van Anderson: dankzij de kunstmatigheid ging zij over abstracties en essenties in plaats van over de waterige ‘werkelijkheid’.

*Ook leuk: op een tankstation waar Willem Dafoe zijn motor voltankt staat Fuelitz. Hahaha! Vroeger moest je je voor zulke grappen verlaten op de Donald Duck.

* Geen toeval dat het schilderij dat de plot van TGBH deels voortstuwt Boy with apple is/heet. De appel is een klassiek symbool voor de liefde.