In het oude appartement van mijn oma stopten we de sporen van ruim tachtig jaar in dozen, voorzagen alles van een label en droegen haar leven het wooncentrum binnen waar ze kwam te wonen.
Ik kende dat wooncentrum al: ik woon er twee straten vandaan. De bus die naar het station rijdt stopt pal voor het grote, hoekige gebouw, waarvan de gevel voornamelijk bestaat uit een rasterwerk van ramen en balkons.
Die blokkendoos is mijn uitzicht als ik op de bus te wachten sta, dus kijk ik altijd even naar binnen, om de tijd te doden, langs de gordijnen, ouderwetse vitrines en lamellen. Een aantal keer had ik zicht op het interieur, vaker stonden er fotolijstjes, beeldjes en vazen in de vensterbanken – kleine voorwerpen, die grote dingen over iemand kunnen vertellen. Af en toe stond er een broze, breekbare gestalte voor het raam als ik keek en dan kregen de spullen een beetje een gezicht, een leven, en anders fantaseerde ik dat erbij. Toch bleven het onbekenden, waren de spullen slechts een glimp van een leven waar ik niets van wist.
Nu was dat wooncentrum meer dan een kijkdoos: het was de plek waar mijn oma woonde. Met karretjes, dozen en tassen liepen we het gebouw binnen waar ik me zo vaak een voorstelling van had gemaakt, waarin ik allerlei levens had verzonnen, behalve die van mijn eigen oma.
De aanloop naar deze verhuizing was een zware tijd voor de kinderen van oma, mijn tante en mijn moeder. Het stof dat dekkend op hun verleden lag was weer opgewaaid, de moeilijke dingen werden weer opgerakeld door de toestand, maar toch stond mijn moeder meubels te verschuiven en vouwde mijn tante wat kleren op. Ze bleven aan de zijde van hun moeder.
Nadat familieleden een aantal ritjes op en neer hadden gemaakt, waren de meeste spullen overgeheveld. Oma zat op haar bed, dat als eerste in elkaar was gezet, en keek toe hoe de handen van familieleden zorgvuldig, maar systematisch haar leven door hun handen lieten gaan, in kasten stopten, een nieuwe plaats gaven.
Met elke leeg doos werd de ruimte iets meer een thuis. Als je zo oud bent als mijn oma, dacht ik, kleeft er aan alle spullen een herinnering, huist in ieder stuk meubilair een verhaal, zijn foto’s aan de muur soms de enige resten van iemand die je hebt gekend. Wanneer die herinneringen vervagen en de verhalen door elkaar gaan lopen, is dat een wreed verlies.
Nog voor vijven waren de laatste spullen uitgepakt. Met de familie zaten we nog even na, terwijl oma wat verloren de kamer rondkeek. Mijn tante legde uit hoe de deur op slot moest, in welke kast de jenever stond, en waar de rode knop voor was, die ze om haar pols had. Ik vertelde oma hoeveel makkelijker het hier zou worden en dat er allerlei mensen dag en nacht voor haar klaar zouden staan. Met een zucht vroeg ze zich af waar ze dit aan verdiend had.
Ik keek naar de lege dozen, en dacht aan mijn eigen verhuizing, ruim twee jaar geleden. Nadat mijn laatste dozen waren uitgepakt en ik helemaal over was, had ik mijn huiskamer rondgekeken, en gedacht: nu begint het pas, het leven.
Voor mijn oma zou het precies andersom zijn, twee straten verderop.
