Suzan van Dijk en Hein H. Jongbloed
De vier ‘nieuwe’ brieven van Belle van Zuylen

Enige tijd geleden trof Hein Jongbloed in het familiearchief-Beelaerts van Blokland een mapje aan met daarin vier eindachttiende-eeuwse, in het Frans geschreven en ongesigneerde brieven. Het handschrift frappeerde hem. Op het omslag stond alleen vermeld: ‘brieven aan C.L. van Tuyll van zijn tante’. Wie was die tante? Lezing van de brieven maakte hem duidelijk dat dit niet de eerste de beste kon zijn geweest: in een bijzonder levendige stijl was hier een persoonlijkheid aan het woord die wist wat zij wilde, een duidelijk idee had over de toenmalige en ook over de vroegere toestand van de Republiek, en die bovendien de mening was toegedaan dat men niet vroeg genoeg kon leren zwemmen. Toen hij in de tweede brief een verwijzing vond naar de roman Henriette et Richard als zijnde door haarzelf geschreven, begreep Jongbloed dat hij hier te maken had met Belle van Zuylen – tot haar huwelijk in 1771 woonachtig in Utrecht, en vervolgens met haar man Charles-Emmanuel de Charrière vertrokken naar Colombiers bij Neuchâtel.

Vanuit het Nationaal Archief, waar de ontdekking plaatsvond, nam hij contact op met het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (gevestigd in hetzelfde gebouwen-complex). Niet alleen bevindt zich daar een ruimte die ‘Belle-van-Zuylen-plein’ heet, enige tijd geleden is daar ook een project gestart dat beoogt de correspondentie van Belle van Zuylen/Isabelle de Charrière online beschikbaar te maken. Het gaat daarbij om de 2552 brieven die in de eerste zes delen van haar Oeuvres complètes door uitgeverij Van Oorschot zijn uitgegeven (1979-1984), en wellicht – zo werd gehoopt – ook om andere, later nog te vinden brieven.

Dit laatste blijkt dus niet zomaar een illusie te zijn. Per onmiddellijk zijn dan ook deze vier brieven (scans van de manuscripten, de transcripties en eerste vertalingen naar het Nederlands) in het editieprogramma eLaborate ingevoerd, voorzien van nummers die hun plaats aangeven tussen de reeds bekende brieven uit de jaren 1797 en 1799: 1863X01, 1966X05, 2064X01, 2086X01. Vooralsnog is deze website alleen toegankelijk voor houders van een wachtwoord – reden waarom wij hieronder alvast een vertaling presenteren waarin te lezen is hoe de dan 57-jarige schrijfster zich richt tot haar 13-jarige neef Carel Lodewijk, jongere broer van Willem René, die het voorrecht had gehad om al enkele malen bij haar in Zwitserland te logeren. Wat kennelijk aanleiding was geweest tot enige jaloezie…