Lichtjaren

Aan de vooravond van zijn promotie ontmoet natuurkundige Nils Groede een bekende van jaren geleden. Deze ontmoeting brengt een stroom herinneringen op gang aan de tijd waarin Nils een relatie had met de pianiste Hella Roukens, een betoverende, gelukzalige periode uit zijn leven waarvan hij zich alles haarscherp herinnert – alles, behalve het gezicht van zijn geliefde.

In Lichtjaren laat Stephan Enter zien hoe een grote liefde teloor kan gaan: waar Nils probeert Hella volkomen te leren kennen gaat zij zich bij hem gaandeweg verlorener voelen. Door zijn monomane observatiedrang ontglipt hem telkens de beleving van het moment. Zijn verlangen zonder reserves lief te hebben blijkt niet opgewassen tegen het onvermogen die liefde vast te houden. Melancholie om wat misschien niet had hoeven mislukken is het thema van deze caleidoscopische roman, die zich afspeelt in uiteenlopende milieus als het conservatorium, een studentenschermvereniging, de sterrenkunde, huisconcerten bij welgestelde families. Met grote precisie weet Stephan Enter deze werelden aanschouwelijk te maken. De stijl, die in Enters debuut Winterhanden (genomineerd voor de Libris Literatuurprijs) al veel aandacht trok, is in deze roman tot volle wasdom gekomen. Ingetogen maar flonkerend, gelaagd maar helder, verfijnd humoristisch en met een subtiele ondertoon van dreiging. Het maakt Lichtjaren tot een roman waar de lezer als vanzelf in ondergedompeld raakt.

Lichtjaren werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2005. Uit het juryrapport:

‘Stephan Enter werkt het klassieke thema van een verloren gegane liefde subtiel uit, via een spel van motieven, variaties en hernemingen die zijn roman tot een raadselachtige puzzel van elementen maken. Daarbij schuwt de auteur doelbewust alle oppervlakkig sentiment. Integendeel, hij vraagt van zijn lezers een bijzondere inspanning door de wijze waarop de zinnen zich associatief, in een traag ritme aan elkaar rijgen, door zijn precieus taalgebruik, door zijn voortdurende nuances en hernemingen. De obsessionele poging van Nils om vat te krijgen op zijn verleden en op zichzelf wordt zo ook de ervaring waaraan de lezer wordt overgeleverd. Lichtjaren is daardoor een bijzonder geslaagde en gelaagde roman, die noopt tot herlezen, herdenken en vasthouden.’

Jeroen Vullings in Vrij Nederland: ‘Het excellent geschreven Lichtjaren vergt een trager leestempo dan veel andere contemporaine Nederlandse romans. Een dergelijke aanpak staat in onze huidige literaire conjunctuur, op breindood gemak en efficiënt boekhoudersproza gericht als zij is, zo ongeveer gelijk aan een subversieve daad. […] Hij heeft het zich in zijn tweede boek op geen enkele wijze gemakkelijk gemaakt en het resultaat is ernaar: Enter is in het diepe gesprongen en als een rijpere en betere schrijver bovengekomen.’

En Cyrille Offermans in Ons Erfdeel: ‘Enter is een omzichtige schrijver, aan het opzichtige heeft hij een hekel, het lijkt hem eerder te gaan om minieme bewegingen van licht en schaduw, van wolkenformaties of wateroppervlakten – maar ook van ogen en monden, handen en voeten. Toch is Enter geen impressionist: de waarneming van al die minieme bewegingen staat in dienst van een verfijne, dynamische psychologie.’ En: ‘Groots is dit boek in de microanalytische beschrijving van iemands machteloosheid ten aanzien van wendingen in zijn leven die hem diep ongelukkig maken.’