Portugese brieven

Vertaald door Frans de Haan

‘Als het me mogelijk was uit dit ongelukkige klooster weg te komen, zou ik niet in Portugal op het resultaat van uw beloften wachten: zonder enige maat te houden zou ik u gaan zoeken, u volgen en u over de hele wereld beminnen.’ Deze hartstochtelijke toon kenmerkt de Portugese brieven die in 1669 te Parijs verschenen en groot opzien baarden. Dat ze anoniem verschenen was voor die tijd heel gewoon, maar dat de schrijfster een Portugese non leek te zijn die op onmiskenbaar erotische toon uiting gaf aan haar liefde voor een Franse edelman, was ronduit een sensatie. Hoezeer het de gemoederen bezighield, bleek toen nauwelijks een jaar later een uitgebreide versie verscheen, waarin – al even anoniem – een Franse edelman uit Grenoble de non uitvoerig antwoordde.

Tot op de dag van vandaag vinden de Portugese brieven steeds nieuwe lezers. Destijds reageerde het Franse publiek verwonderd, bewonderend of ronduit afkeurend: zij gaven een scabreus beeld van de liefde en qua stijl braken zij met alle conventies van toen. Maar de hedendaagse lezer stelt juist met instemming vast dat in deze liefdesbrieven gevoelens en emoties, van wanhoop, verlangen, spijt, woede en eenzaamheid zonder remmingen op het papier lijken te zijn gegooid.

Lange tijd wist niemand wie zich achter deze prachtige liefdesbrieven verborg. Inmiddels staat wel vast dat Gabriel-Joseph de Lavergne, bekend geworden als graaf van Guilleragues, de schrijver van de Portugese brieven is. Maar wie de schrijver is van de ‘réponses de Grenoble’, die aan deze uitgave werden toegevoegd, is altijd een raadsel gebleven.