Elisabeth Eybers Archieven · Uitgeverij Van Oorschot

Kerst in de Oorshop

Gewaardeerde lezer,

Het einde van het jaar nadert met rasse schreden. De donkerste maand van alle heeft zich aangediend, de maand waarin klassiekers herlezen worden of dat ene werk van die aanstormende jongeling nu eens eindelijk ter hand kan worden genomen. Weinig tijd en toch nog kerstinkopen doen? Dat kan eenvoudig thuis vanuit uw luie stoel. In de Oorshop. Doe uw geliefde(n) een prachtig boek cadeau – wij hebben alvast een bijzondere selectie voor u samengesteld:

• Tolstoj is niet alleen een grote roman- en verhalenschrijver, in Hadzji Moerat bewijst hij een onderzoeksjournalist avant la lettre te zijn. In een verrassend moderne vertelstijl beschrijft de grote Russische auteur het leven van de Tsjetsjeense rebellenleider Hadzji Moerat, waarbij hij terloops een ongenadig portret van tsaar Nicolaas I schildert en bovendien de op eigen gewin beluste lokale overheden op de hak neemt. Deze paperbackeditie is zeer scherp geprijsd, inclusief kortingsbon voor het gebonden Russische Bibliotheek-deel Verhalen en novellen 2!

• Het onverminderd populaire complete dichtwerk van Vasalis en van Kopland is eenmalig in een fraaie midprice uitgave verschenen. Beide hardcover uitgaven zijn een formidabel, exquise cadeau dat het hart van iedere poëzieliefhebber sneller zal doen kloppen.

• ‘Hoe ik erin verzeild raakte? Rusteloosheid – ja, dat in eerste instantie. Ik had een geliefde, een hoogbegaafde en licht autistische natuurkundige die maar niet kon beslissen of ze nu op mannen of op vrouwen viel, kortom het was aan-uit-aan-uit en dat werd zo dodelijk vermoeiend, dat ik zelf actie ondernam.’
Zo begint Compassie, van Stephan Enter. Dit aangrijpende en meeslepende boek werd genomineerd voor de ECI-literatuurprijs 2015 (voorheen AKO-literatuurprijs). Auteur Charlotte Mutsaers over Enters roman: ‘Gisteren heb ik in één ruk Compassie uitgelezen […]. Nieuw in meer dan een opzicht! Wat een schitterend en diep boek is dat. Heel lang niet zo’n uitstekende Nederlandse roman gelezen.’

• Elisabeth Eybers (1915-2007) was de eerste vrouw die in Zuid-Afrika de prestigieuze Hertzog Prijs won voor haar dichtbundels Die stil avontuur en Belydenis in die skemering. Na haar verhuizing naar Nederland bouwde ze hier eveneens een grote schare fans op. In 1978 ontving ze de Constantijn Huygensprijs en in 1991 de P.C. Hooftprijs, beide voor haar gehele oeuvre. Voor de bundel My radarhart laat niks ontglip selecteerde Alfred Schaffer zijn favoriete gedichten van deze grootmeester van de poëzie.

• December, kerst en de jaarwisseling zijn onlosmakelijk verbonden met De avonden van Gerard Reve. Het leven van de Grote Volksschrijver werd uitvoerig en veelgeprezen opgesteld door Nop Maas, in zijn driedelige biografie. De drie paperbackdelen kosten tezamen € 105. Eenmalig zijn ze nu in een cassette samengevoegd, waarmee u de gehele biografie voor de totaalprijs van € 49,90 in huis haalt!

• In 862 kwam Noormannenhoofdman Rurik aan de macht in het gebied dat we tegenwoordig Rusland noemen. In 2008 continueerde Poetin zijn machtspositie door Medvedev als president naar voren te schuiven. Wat gebeurde er in de tussentijd allemaal? En wat gebeurde er ná die ultieme ‘troonsbestijging’ in 2008? Een geschiedenis van Rusland is een meeslepend en gedegen onderzoekswerk dat leest als een politieke thriller. Marc Jansen voegde voor deze nieuwe editie – al de tiende druk! – wederom een hoofdstuk toe, waardoor het anno 2015 volledig up-to-date is.

• Klassiek. Groots. Ongeëvenaard. Bloedstollend. Ontregelend. Misschien wel het beste boek van na de Tweede Wereldoorlog: De donkere kamer van Damokles van W.F. Hermans. ‘Een grandioos boek, het obsederendste boek in onze taal dat ik ken’ (Hans van Straten), ‘Zo meeslepend als een avonturenroman, zo spannend als een detectiveverhaal, intelligent en tegelijkertijd met een brutaliserende nonchalance geschreven’ (Ben Stroman). Deze vijftigste druk is een luxe, verrassende, zeer gelimiteerde jubileumeditie. Een erg bijzonder exemplaar voor de liefhebber. Zolang de voorraad strekt; wees er snel bij!

• Vier jaar op rij en inmiddels niet meer weg te denken: de Van Oorschot Poëziekalender. Samengesteld door Menno Hartman en Janita Monna. Een unieke bundeling van hedendaagse stemmen, klassieke grootheden, buitenlandse zwaargewichten en jonge prijswinnaars. In de Poëziekalender staan voldoende gedichten om alle driehonderdzesenzestig dagen van 2016 van diepgang, humor en verwondering te voorzien. Haal ’m nu in huis!

En in de Oorshop meer essays, koopjes, gesigneerde boeken, kelderrestanten, etc. etc.

Een bijzonder mens

De hoofdpersoon van dit boek is Thérèse Cornips (1926). Ze is vertaler van onder anderen Marcel Proust en was lange tijd de geliefde van de dichter Chr.J. van Geel.
Zij vertelt over zichzelf als het kleine, brave meisje dat elke dag naar de Maastrichtse bewaarschool van de Zusters onder de Bogen gaat. Als de weerspannige twintigjarige die op een winternacht uit het raam klimt en ontsnapt aan haar tirannieke moeder, met een haastig van de waslijn gegriste, bevroren jas met een geleend tientje. En als de boze jonge vrouw die het huis van Van Geel in brand wil steken omdat hij haar voor iemand anders heeft ingeruild. Het zijn bijzondere, grappige, soms ook droevige verhalen. Over het naoorlogse bohémienleven met schilder Klaus Grünewald in Wallonië. Over haar reis naar Zweden, in de winter van 1950-1951. Over de liefde voor haar vader, die haar op zijn sterfbed een bekentenis deed, haar zelfmoordpogingen en haar gedwongen verblijf in een inrichting, haar ontmoetingen en vriendschappen met dichters en schrijvers als Elisabeth Eybers, Renate Rubinstein, Armando en Nescio.

Guus Middag stelde haar ervaringen en omzwervingen te boek, zodat nu iedereen kennis kan nemen van dit rijke, avontuurlijke levensverhaal dat bijna een eeuw omspant.

Voorjaarsaanbieding 2013

De voorjaarsaanbieding voor 2013:

Marjoleine de Vos | Uitzicht genoeg
Carl Friedman (samenst.) | Bijt me toch, bijt me! De mooiste dierenverhalen uit de Russische Bibliotheek
Anton Tsjechov | De kus. Drie liefdesverhalen

–Zestig jaar Russische Bibliotheek (Prijsverlagingen Boelgakov, Ljeskov, Tsjechov)

–Zestig jaar Russische Bibliotheek (Prijsverlagingen Achmatova, Boenin,
Gontsjarov, Majakovski, Poesjkin, Tsvetajeva)

Ester Naomi Perquin en Menno Hartman (red.) | Poëziekalender 2014

Wilt u een folder ontvangen? Mail dan naar contact@vanoorschot.nl met vermelding van uw postadres.

Brieven Van Geel verschenen

Ik ben een onderling onverzoenlijk ratjetoe, een keuze uit de correspondentie van Chr. J. van Geel is verschenen en werd recentelijk gepresenteerd in het Letterkundig Museum in Den Haag. In dat museum is eveneens een kleine presentatie gewijd aan de dichter en beeldend kunstenaar Van Geel (1917-1974). Ik ben een onderling onverzoenlijk ratjetoe bevat een uitgebreide selectie uit de brieven van Chr. J. van Geel. Van Geel manifesteerde zich aanvankelijk vooral als beeldend kunstenaar. Als jongeman onderging hij de invloed van het surrealisme. Hij maakte eind jaren dertig naam met surrealistische objecten. Later publiceerde hij tekeningen in diverse tijdschriften. Van lieverlee ontwikkelde hij zich ook als dichter, wat in 1958 leidde tot de publicatie van zijn debuutbundel Spinroc en andere verzen, gevolgd door een flink aantal andere bundels.

Van Geel was een intrigerende eenling. Hij heeft met tal van literaire kopstukken gecorrespondeerd, onder meer met de schrijvers Judith Herzberg, Elisabeth Eybers en Jan Hanlo en de uitgevers Geert van Oorschot en Johan Polak. In zijn fijnzinnig geformuleerde brieven treffen we boeiende reflecties aan over het leven, het dichterschap en de verhouding tussen de poëzie en de beeldende kunst. De bezorging van de bundel was in handen van Marsha Keja en Jabik Veenbaas.

Meer over Chr. J. van Geel, zie hier.

1950-1960

Naast op zichzelf staande uitgaven – romans, gedichten- en essaybundels – werd vanaf 1950 langs drie hoofdlijnen ingezet op reeksen. Onmiskenbaar weerspiegelden zich daarin vooral Geerts literaire en politieke jeugdidealen én alles wat hij bij zijn leermeester Stols over boekverzorging had opgestoken. Alle reeksen werden vormgegeven door de van oorsprong Duitse typograaf en letterkunstenaar Helmut Salden (1910-1996) waardoor het nu snel groeiende fonds bij het publiek een steeds duidelijker gezicht kreeg en zich onderscheidde van dat van andere uitgeverijen. Om te beginnen was er de serie die bekend zou worden als vignettenreeks: twintig elegante, niet te dikke en alleen gebonden dichtbundels van naoorlogse dichters als Elisabeth Eybers, Hans Lodeizen en M. Vasalis, afgewisseld met bloemlezingen uit het werk van ‘onterecht vergeten’ voorgangers als Boutens, Van Collem en Dér Mouw.

Dan waren er de Nederlandse klassieken: er zouden in de loop der jaren meer dan 135 dundrukdelen verschijnen met de Verzamelde Werken en Brieven van modern-klassieke Nederlandse schrijvers als Ter Braak (7 delen plus 4 delen briefwisseling met Du Perron), Den Brabander, Brouwer (3), Coenen, Couperus (12), Emmens (4), Eybers, Van Eyck (7), Van Geel, Van Groeningen, De Haan (2), Hanlo (2), Van Hattum (2), Heijermans (3), Hillenius, De Kadt, Kemp (3), Lodeizen, Leopold (2), Morriën (3), Dèr Mouw, Multatuli (25), Nescio (2), Nijhoff (4), Van Nijlen, Van Ostayen (4), Du Perron (16), Roland Holst, Walraven (2) en Belle van Zuylen (10). Alleen al tussen tussen 1950 en 1960 verschenen er gemiddeld vijf per jaar.

Tenslotte werd de Russische Bibliotheek in het leven geroepen: de verschijning van Tsjechov Verzamelde werken deel 1 in het najaar van 1953 betekende het startschot voor een uitermate gezichtsbepalende dundrukserie. De samenwerking met Helmut Salden, hoofdredacteur Charles B. Timmer en een groep jonge, talentvolle vertalers maakte de Russische Bibliotheek in de loop der jaren tot een begrip bij het publiek. Dat kwam niet in de laatste plaats omdat alle erin opgenomen werken van ‘deze grote jongens’, zoals Geert hen bijna liefkozend noemde, voor het eerst rechtstreeks en onverkort uit het Russisch werden vertaald – tot dan toe had de Nederlandse lezer het veelal moeten stellen met soms sterk ingekorte versies en afgeleide vertalingen uit het Duits, Engels en Frans. Binnen twintig jaar zouden de verzamelde werken het licht zien van Dostojevski (10), Gogol (3), Ljeskov, Poesjkin, Toergenjev (4), Tolstoj (8), Tsjechov (7) en afzonderlijke werken van Garsjin, Gontsjarov, Herzen, Korolenko, Lermontov, Pisemski en Saltykov. Ook hier lag de productie hoog: tussen 1955 en 1960 verschenen vier delen per jaar.

Tussen 1950 en 1960 debuteerden A. Alberts, Jan Emmens, Elisabeth Eybers, Chr. J. van Geel, Jan Hanlo, A. Koolhaas en Karel van het Reve in boekvorm. Er verschenen nieuwe dichtbundels van L.Th. Lehmann, Hanny Michaelis, Jan van Nijlen en M. Vasalis. Het werk van in de ‘vergetelheid’ geraakte schrijvers als Marcellus Emants en J. van Oudshoorn werd opnieuw uitgebracht.

Willem Frederik Hermans publiceerde in diezelfde periode vijf titels, waaronder de geruchtmakende roman Ik heb altijd gelijk, voordat hij in 1958 met De donkere kamer van Damocles eindelijk doorbrak naar het grote publiek.

Opmerkelijk was de verschijning, in 1956, van twee boeken van Gerard (Kornelis van het) Reve: het Verzameld werk (van een 32-jarige) en The Acrobat and other stories (verschenen na het besluit dat Reve nam om alleen nog maar in het Engels te schrijven nadat de katholieke minister Cals hem een reisbeurs ontzegde vanwege het verhaal ‘Melancholia’ waar een masturbatiescène in voorkwam).

Omdat Geert hoe dan ook ‘een blaadje bij de hand’ wilde hebben richtte hij het literaire tijdschrift Tirade op, waarvan de eerste aflevering verscheen op 15 januari 1957.

1980-1990

Nadat hij Gemma Nefkens, die enkele jaren tevoren bij de uitgeverij was komen werken, en zijn jongste zoon Wouter in de directie had opgenomen, concentreerde Geert zich op het afronden, c.q. veiligstellen van projecten die hij onder handen had (waaronder in de eerste plaats Multatuli’s Volledige werken), terwijl hij zich voor de dagelijkse gang van zaken meer en meer op de jonge garde begon te verlaten. Halverwege de jaren zeventig was een eind gekomen aan de samenwerking met de typografen Helmut Salden en Nicolaas Wijnberg, als gevolg waarvan enkele jaren lang vrijwel alle boekomslagen er even identiek als lelijk kwamen uit te zien. Met het aantrekken van de onvolprezen typograaf Gerrit Noordzij kreeg het fonds gelukkig weer een fraai gezicht.

Het besluit om de Russische Bibliotheek voorzichtig uit te breiden met nieuwe delen keurde Geert ongezien goed; begonnen werd met een keuze uit de brieven van Dostojevski, Poesjkin en Toergenjev, die werd gemaakt en van commentaar voorzien door Karel van het Reve. De invoering van drukgeschiedenissen en het meer nauwgezet toezenden van correctie-exemplaren verbeterde de zakelijke verstandhouding met Willem Frederik Hermans en Gerard Reve aanzienlijk. Het leidde wat Reve betreft onder meer tot drie nieuwe uitgaven: Brieven aan Josine M. (1981), Brieven aan Ludo P. (1986) en Verzamelde gedichten (1987).

In deze periode debuteerden Eep Francken, Jaap Goedegebuure, Marko Fondse, Ronald Havenaar, Tomas Lieske, Yvo Pannekoek, Kees Ruys en Rogi Wieg in boekvorm. De schrijver-bioloog D. Hillenius, die na zijn debuut in 1961 elders onderdak gevonden had, keerde terug, terwijl ook Jan Stavinoha van uitgeverij wisselde en zijn werk hier onderbracht.

In 1985 verscheen ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de uitgeverij de opmerkelijke bundel Gedichten, waarvoor Elisabeth Eybers, Fritzi Harmsen van Beek, Judith Herzberg, Hanny Michaelis, Annie M.G. Schmidt en M. Vasalis elk tien gedichten uit eigen werk bloemleesden, en die zeer succesvol bleek.

Geert van Oorschot stierf op 18 december 1987.