Nu de Russische Bibliotheek de bijna-pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt vonden we het tijd voor een kloeke bloemlezing uit deze prachtige reeks. Het is geen gemakkelijk opgave uit de veelheid van de Russische Bibliotheek de mooiste verhalen en passages te kiezen. Het verhaal over paard Cholstomjer opnemen én de scène uit Anna Karenina waarin Vronski zijn paard doodrijdt? Gaat een verhaal van Boenin ten koste van dat van Gogol of Toergenjev? Om nog maar te zwijgen van een keuze uit het complete werk van Tsjechov.

NRC Handelsblad-redacteur Michel Krielaars verklaarde zich bereid om deze enorme klus te klaren. Hij bespreekt voor de krant steevast de belangrijkste boeken uit en over Rusland. Als Ruslandliefhebber heeft hij de Russische literatuur sinds lang in zijn hart gesloten en hij geldt met recht als een kenner van de Russische Bibliotheek.

Zijn keuze bevat zonder twijfel de mooiste verhalen, zo niet de beste, met dien verstande dat Een onbekende vriend een persoonlijke keuze is. In een bevlogen voorwoord laat Krielaars zien waarom hij juist deze verhalen van het stof ontdoet en hoe hij deze soms onbekende en schitterende stukjes Russische literatuur heeft opgedoken.

Het Paustovskigevoel, dat is hoe Michel Krielaars omschrijft wat je overvalt wanneer je Goudzand leest. ‘Met zijn verhalende stijl en exotische natuurbeschrijvingen (niemand schrijft zo mooi over mist en kalme zee als hij) sleurde hij je het Rusland van 1917 binnen.’

Het Paustovskigevoel leeft weer! Een vierde druk is onderweg. 

Eerder verscheen er al een erg mooi stuk in De Volkskrant van Bert Wagendorp, waarin ook vertaler Wim Hartog aan het woord komt. Wagendorp noemt de verschijning een ‘groot moment in de Nederlandstalige literatuur’ en schrijft: ‘Vertaler Wim Hartog is er in geslaagd een kunstwerk te maken dat zelfs voor Rusland nieuw is en dat het verdient de wereld te veroveren.’ Hij schrijft verder: ‘Paustovski’s woorden en zinnen lijken een soort magie te bezitten en trekken je als een sterke magneet het verhaal binnen.’

Ook Maarten Moll en Dirk-Jan Arensman schreven al begeesterende stukken over Goudzand in respectievelijk Het Parool en de VPRO Gids.Bewaren

De nieuwe vertaling van de Verzamelde werken 2 van Tolstoj is bijzonder goed ontvangen. Het werk bevat de verhalen die Tolstoj in de laatste decennia van zijn leven schreef, waaronder De Kreuzersonate en De dood van Ivan Iljitsj.

‘De stijl van Tolstoj kan niet genoeg worden geprezen. Hij schrijft alleen maar heldere zinnen, zonder opzichtige literaire opsmuk. Zelfs het verhaal over het oude paard Cholstomer, dat gepest wordt door de kudde en daar uiteindelijk respect verwerft als hij zijn levensverhaal heeft verteld, is overtuigend, hoewel niemand ooit een paard heeft horen spreken. Tolstoj is een geweldenaar.’ – Jos Bloemkolk in Het Parool (****)

‘Daarentegen leest de ‘nieuwe Tolstoj’ als een hedendaagse schrijver, zo soepel en levendig is zijn mooie en eenvoudige Russisch in het Nederlands overgebracht. Ook is het alsof zijn personages met hun ingewikkelde psyche nog indringender zijn geworden dan ze al waren.’ – Michel Krielaars in NRC (•••••)

In 2013 verscheen Dostojevski’s meesterwerk De idioot in een nieuwe vertaling in de Russische Bibliotheek. Het boek kreeg razend lovende besprekingen in de media. ‘Een overweldigende soaproman’ noemde Michel Krielaars het boek in NRC Handsblad. De vertaling van Arthur Langeveld noemde hij ‘briljant’.
Nu is er een midprice editie verschenen van deze klassieker over mededogen, misbruik, liefde en passiemoord. Dostojevski schreef De idioot in een zwarte periode van zijn leven, toen hij met zijn jonge vrouw op de vlucht was voor zijn schuldeisers. Hij verbleef in Duitsland, Zwitserland en Italië, waar hij het weinige geld dat hij nog had aan de roulettetafel verspeelde en waar zijn eerste kind werd geboren en enige maanden later stierf.
De idioot telt 692 pagina’s en is gedrukt op dundrukpapier, waardoor het toch een slank boek is geworden.

De nieuwe vertaling van Gogols Dode zielen kreeg lovende kritieken in de pers. Michel Krielaars van NRC Handelsblad had er de volle vijf ‘ballen’ voor over en schreef: ‘Na een halve eeuw is er in de Russische Bibliotheek een nieuwe, flitsende vertaling van Gogols epische roman Dode zielen verschenen. Ook al is het boek uit 1842, het geeft een voortreffelijk inkijkje in de Russische gewoonten van nu.’
Ook de hoogste score kreeg het boek in De Volkskrant. In zijn vijf sterren-bespreking schreef Sjeng Scheijen: ‘Dode zielen is een meesterlijk boek’ en ‘vertaler Aai Prins heeft [de roman] op bewonderenswaardige wijze nieuw leven gegeven.’
Carel Peeters in Vrij Nederland: ‘Tsjitsjikov is een prachtige karikatuur van iemand die speelt met de goedgelovigheid van mensen, die weet waar de zwakke plekken zitten.’

Aai Prins vertaalde eerder onder meer Gogols Verhalen en novellen, verschenen in 2012. Er bestaan meer vertalingen van Dode zielen, maar die in de Russische Bibliotheek bevat als enige ook alle fragmenten die Gogol aan het vuur liet ontsnappen, plus een aantal brieven van de schrijver aan vrienden en kennissen waarin hij over zijn meesterwerk vertelt. Prins verzorgde ook de aantekeningen en een nawoord.

De nieuwe vertaling van Dostojevski’s meesterwerk De idioot kreeg lovende besprekingen in de media. ‘Een overweldigende soaproman’ noemde Michel Krielaars het boek in NRC Handsblad. Arthur Langeveld heeft het werk volgens hem ‘briljant vertaald’. Vorst Mysjkin, bijgenaamd de idioot, is een van de origineelste hoofdpersonen uit Dostojevski’s in dit opzicht toch al zo rijke oeuvre. ‘Een mens die in alle opzichten goed is’, een soort Jezus, maar toch een mens van vlees en bloed, hoe naïef en goed van vertrouwen hij ook is. In Letteren &cetera sprak Arthur Langeveld uitgebreid over De idioot en zijn vertaling, bekijk het interview hier.

Net als bij eerder verschenen nieuwe delen in de Russische Bibliotheek bevatten 40 exemplaren van De idioot een ‘gouden wikkel’, die bij inlevering de complete set Verzamelde werken van Ivan Boenin oplevert.
Het bijna zevenhonderd bladzijden tellende boek kost € 45. Behalve voor de mensen die Dostojevski’s vermakelijke novelle De vrouw van een ander en de man onder het bed hebben aangeschaft. Dat boekje bevat namelijk een kortingsbon voor aanschaf van De idioot ter waarde van € 5. Én behalve voor bezoekers van de Van Oorschot-website, want die kortingsbon is alhier te downloaden. Indien u deze uitprint en aan uw boekhandelaar overhandigt, krijgt u eveneens € 5 korting.

Op dinsdag 16 april sluit Toneelgroep Amsterdam een reeks onder de titel Wish you were here – over grote toneelschrijvers – in schoonheid af met: Anton Tsjechov. Tijdens het Holland Festival 2013 gaat zijn De meeuw – in een regie van Thomas Ostermeier – bij TA in première.

Tsjechov-scènes en fragmenten uit diens korte verhalen worden afgewisseld met korte betogen. Zo doet toneelschrijver en regisseur Gerardjan Rijnders de theatrale geboden van Tsjechov uit de doeken, neemt uitgever Wouter van Oorschot een duik in de korte verhalen, leidt NRC-journalist Michel Krielaars het publiek langs de belangrijkste politieke issues en culturele vragen uit de19e eeuw en leest schrijver Toon Tellegen samen met Eelco Smits een serieus verhaal. Acteurs Helène Devos, Suzanne Grotenhuis, Chris Nietvelt, Frieda Pittoors, Gijs Scholten van Aschat, Eelco Smits en Bart Slegers gaan met gasten op zoek naar de essentie van Tsjechov. Gastheer van de avond, Lucas de Man, neemt het publiek mee op reis naar deze veelzijdige man. Dit alles mede naar aanleiding van het verschijnen van de fonkelnieuwe vertaling van alle toneelwerken van Tsjechov, vertaald door Maja Wiebes en Yolanda Bloemen. Nu in éen schitterend deel.

Kaarten voor de avond alhier.

‘Het is lang geleden dat ik champagne gedronken heb’, zegt Tsjechov op 2 juli 1904 als zijn arts hem een glas aanbiedt omdat de schrijver stervende is en zuurstof weigert. Zijn stoffelijk overschot wordt vervolgens naar Moskou getransporteerd in een treinwagon met het opschrift: ‘vervoer van oesters’. Reden temeer om deze laatste Wish you were here-avond te besluiten met een glas champagne en te toasten op de door Tsjechov zo gekoesterde absurditeit van het leven.

Dankt Tsjechov zijn roem in de eerste plaats aan zijn verhalen of aan zijn toneelstukken? Op die vraag kan de lezer een gefundeerd antwoord geven nu behalve zijn verhalen ook zijn toneelwerk opnieuw is vertaald. Voor het eerst in de Nederlandstalige geschiedenis verschijnt Tsjechovs complete toneelwerk in één editie, vertaald door Yolanda Bloemen en Marja Wiesbes, de twee vertalers die bovendien een verhelderend en biografisch nawoord schreven. Voor de statistieken: Tsjechovs Toneel is met 1248 pagina’s verreweg het dikste deel uit onze Russische Bibliotheek (Oorlog en vrede verscheen in twee delen).
Het boek kon al rekenen op twee enthousiaste besprekingen, in De Volkskrant en NRC Handelsblad. De bespreking van Michel Krielaars in die tweede krant is in z’n geheel te lezen op hun website. ‘Uit deze nieuwe vertaling kun je nog meer dan vroeger opmaken dat Tsjechovs toneelstukken tijdloos zijn,’ schreef hij. Lees hier de complete recensie.