Giovanni Virginio Schiaparelli begon in 1877 met het in kaart brengen van Mars. De donkere gebieden noemde hij zeeën, de lichte continenten; de verbindingen daartussen duidde hij aan als canali. Canali heeft verschillende betekenissen, maar in het hoofd van de vertalers uit die tijd – vlak na de voltooiing van een technologisch wereldwonder, het Suez-kanaal – stond er eentje met stip bovenaan: het door mensen gemaakte kanaal.

Geen wonder dus dat de Amerikaanse zakenman Percival Lowell de daaropvolgende jaren doorbracht met het zorgvuldig in kaart brengen van deze kanalen die, meende hij, door de ongetwijfeld intelligente bewoners van deze planeet gegraven moesten zijn om het water van de polen te vervoeren over heel de uitdrogende planeet. Lowells theorie werd door astronomen altijd met enige scepsis bekeken, maar verwierf grote populariteit bij het publiek, dat toch al in de ban was van het kanaal dat op aarde immers cruciale invloed had op de economie.

De tekeningen die Lowells publiceerde inspireerden diverse science fictionboeken, onder andere H.G. Wells’  The War of The Worlds. Die titel kennen we nu misschien vooral van het radiohoorspel dat Orson Welles er in 1938 van maakte, en dat tot grote paniek leidde omdat veel Amerikanen geloofden dat de aarde werkelijk door Martianen aangevallen werd. Het netwerk van ‘kanalen’ is inmiddels naar de prullenbak verwezen; de verbindingen die Schiaparelli waarnam waren slechts het gevolg van de menselijke neiging om in losstaande vlekken altijd een patroon te zien.

Lees hier over een andere vertaalfout met fatale gevolgen.

Wytske Versteeg schreef Dit is geen Dakloze, De Wezenlozen en Boy. Haar nieuwe roman, Quarantaine, verschijnt in oktober.