De Inheemsen, de oorspronkelijke bewoners van Suriname, hebben nog steeds te verduren als het gaat om het verwerven van een plek, letterlijk, in de multiculturele samenleving van het land. De groep is onder meer nog steeds bezig met de strijd voor hun grondenrechten, die politieke partijen gebruiken als een speelbal bij de verkiezingen in hun land om hun stemmen te winnen. De uitgifte van grond voor mijnbouw en houtkap in Inheemse grondgebieden werd als aanleiding gezien van de excessen op 2 mei in Pikin Saron. Daarbij vonden twee Inheemsen de dood. Er was weer aandacht voor deze achtergestelde groep en hun strijd voor hun grondenrechten. Helaas met de slechte participatie van enkele parlementariërs werd de vergadering over de Wet collectieve rechten van inheemsen en tribale volken weer uitgesteld en een duidelijk signaal gegeven wat de prioriteiten zijn van de regering. Ook uitspraken van personen uit de Surinaamse samenleving dat de Inheemsen de achtergestelde situatie waarin zij zich bevinden zelf hebben gezocht en hen zelf niet serieus nemen, wijzen op de onwetendheid die er is over het verleden van deze groep.
Vele namen van plekken in Suriname hebben hun oorsprong in de Inheemse samenleving. Suriname verwijst naar de Inheemse stam Surinen. Net als de naam van de hoofdstad Paramaribo en hotel Torarica, die van Inheemse komaf zijn. Hoewel de Inheemsen prominent op het wapen van Suriname staan, zijn ze verder vrij onzichtbaar in de Surinaamse samenleving.
Documentatie over het verleden van de Inheemsen is net als over het verleden van Suriname eurocentrisch geschreven. Er waren daardoor ook stereotiepe beschrijvingen gedaan die ver van de waarheid lagen. De Inheemsen werden namelijk als lui getypeerd in boeken die over hen zijn geschreven omdat ooit eens een Europeaan in een dorp vaak de mannen overdag in hun hangmatten zag slapen en de conclusie trok dat de mannen veel sliepen en weinig anders deden. Dit terwijl de mannen vaak in de avond op jacht gaan tot de volgende ochtend en daardoor overdag uitrusten. Ook werden de Inheemsen als zwak gezien omdat zij zich snel door de Europeanen lieten overrompelen. De Inheemsen waren het eerste volk dat de Europeanen tot slaaf maakten. Ze hebben aan de andere kant ook veel strijd geleverd waarvan de Rode Oorlog, een oorlog die elf jaar duurde, een bekende is. Dit geweld was ook een aanleiding dat de Europeanen besloten Afrikanen te laten halen om als slaven te werken in Suriname. Dit kwam ook naar voren in het boek Wij slaven van Suriname van Anton de Kom en bij een presentatie van Hermine Harman over de geschiedenis van de Inheemsen. Na veel strijd en uitroeiing besloten zij dieper het bos in te gaan voor bescherming tegen de Europeanen en rust. Ze vingen daar ook de Marrons op die later van de plantages vluchtten. Jammer dat premier Rutte bij zijn excuses van 9 december 2022 niet de Inheemsen heeft gekend en genoemd.
Op zesjarige leeftijd werd ik getrakteerd op het boek Kainema de wreker en de menseneters van Thea Doelwijt waarin de Inheemsen centraal stonden. Er staan mooie illustraties in het boek van de bekende kunstenaar Paul Woei. Het boek gaat over de wraakneming van de krijger Kainema op de menseneters die zijn vader vermoord hebben. In het boek neem je ook een kijkje hoe de Inheemsen leefden en ook hoe hun mythische wereld eruit ziet. Doelwijt raakte geïnspireerd door het boek ‘De menschetende Aanbidders der Zonneslang’ van de gebroeders Penard.
Voordat Okojo een besluit had kunnen nemen of hij te voorschijn zou komen of niet, had een groepje mannen zijn vader omsingeld en zag hij een knots door de lucht suizen.
‘Niet doen!’ wilde Okojo schreeuwen, maar hij kon zijn lippen niet van elkaar krijgen. Hij wilde zijn ogen dichtdoen om niet te zien wat er verder zou gebeuren, maar het was alsof hij moest kijken, opdat hij dit alles nooit meer zou vergeten. Dit waren de verschrikkelijke menseneters, wist Okojo, terwijl de verhalen van zijn oma door zijn hoofd flitsen.
De wrede Indianen hingen het hoofd van zijn vader aan een tak van een boom, en begonnen daarna aan de voorbereidingen voor hun afschuwelijke maaltijd.
Passage Kainema de wreker en de menseneters, eerste druk 1977, pagina 13
De gebroeders Penard schreven in 1907 met eerbied over de geschiedenis en folklore van de oorspronkelijke inwoners van Suriname, iets wat tot dan toe ongebruikelijk was, geeft oprichter en eigenaar van Buku Bibliotheca Surinamica Carl Haarnack in zijn blog over de broers Frederik Paul Penard (1876-1909) en Arthur Philip Penard (1880-1932) die over de Inheemsen van Suriname hebben geschreven.
Vele schrijvers hebben daarna door de jaren heen ook over de Inheemse verhalen geschreven. Gerrit Barron, Kamla en de Vergulde man, Deryck Ferrier met In de ban van de bosgeest: Ontmoetingen met Panaike en Raoul de Jong met Jaguarman. Rode draad van de vele verhalen is de band die de Inheemsen hadden en helaas nu in mindere mate met de natuur. Deze werd onder meer door de kerk danig verstoord. De Inheemse stammen moesten zich namelijk massaal bekeren tot het rooms-katholiek en verloren velen de band met de natuur. Ook zijn er weinig sjamanen over.
De Inheemse volken blijven vooralsnog strijden voor erkenning van hun grondenrechten door de overheid. Zij hebben vele beproevingen moeten doorstaan en hoewel ze nog niet bereikt hebben wat ze nastreven en in aantallen zijn geslonken, zijn ze er nog.
