Enkele weken geleden werd mijn nieuwste roman, getiteld Misschien wel niet, ten doop gehouden in Antwerpen. Op deze feestelijke avond was ook mijn oude scriptiebegeleider Antoon van den Braembussche aanwezig. Hij had een mapje bij zich dat hij mij overhandigde. Hierin zat een stapel brieven die ik hem als student stuurde. Wij woonden niet in dezelfde stad en ik had in mijn studententijd nogal eens de neiging om op reis te gaan, vandaar dat ik hem op deze wijze op de hoogte hield. Bovendien was dit in een tijd voordat ik gebruik maakte van e-mail.
Het is lastig te omschrijven wat er door me heen ging toen ik het pakketje brieven aannam. Ik was er enerzijds blij mee, maar anderzijds wilde ik er het liefst niets van weten. Waar dat gevoel van weerzin vandaan komt weet ik niet, maar de brieven liggen nu al wekenlang ongelezen op mijn bureau. Ze liggen daar en liggen daar. Ik kan ze niet uitzetten of laten verdwijnen door op een prullenbak-icoontje te klikken. Ik kan ze natuurlijk bij het oud papier gooien, maar die handeling gaat mij net iets te ver.
Waar ik bij het zien van deze brieven steeds aan moet denken is dat die brieven met de hand zijn geschreven, door handen gesorteerd en rondgebracht en weer naar mij teruggebracht. Daar kwam geen enkele bron van elektriciteit bij kijken. Wat een verschil: zonder elektriciteit zijn onze huidige e-mailcorrespondenties helemaal niets, opgelost, foetsie. En zelfs al zou je een brief met de hand schrijven en een postzegel op de envelop plakken, zou een groot deel van het sorteren en herkennen van postcodes zonder elektriciteit vastlopen.
Misschien komt het omdat ik als kind van hippie-ouders de eerste jaren van mijn leven zonder elektriciteit heb gewoond, ik weet het niet, maar het is een kleine obsessie van me geworden om te bedenken wat we nog zonder elektriciteit kunnen. Oké, nog heel veel natuurlijk, zoals slapen, op de bank liggen, wandelen of hardlopen, maar de meesten dragen al rennend toch een iPod, hartslagmeter of telefoon- bereikbaar moet je natuurlijk wel zijn. Voor seks heb je geen elektriciteit nodig. Maar als je regelmatig hardloopt en seks hebt, wil je soms wel douchen, het liefst warm, en daar heb je dan weer wel elektriciteit voor nodig. Eten kun je op zich zonder (voeding koel bewaren of klaarmaken wordt al lastiger). Ademen, zingen én lezen kan zonder. Het lezen van een papieren boek. En als je echt consequent wilt zijn, laat je de lamp uit en steek je een kaars aan. Lezen bij kaarslicht. Klinkt als schrijven met een ganzenveer.
Laatst las ik in de krant over de toegenomen hoeveelheid tablets en laptops op lagere scholen. Nog los van de invloed die het staren naar schermpjes op het cognitieve, motorische en sociale vermogen van kinderen heeft, verbaas ik me erover dat we deze jonge kinderen nu al afhankelijk maken van elektriciteit. Waarom wordt dit argument eigenlijk nooit gebruikt? We worden continu gewaarschuwd: we moeten energie besparen! Alarmbellen rinkelen: er wordt te veel energie verbruikt! Maar ondertussen maken we ons op alle mogelijke manieren afhankelijk van elektriciteit, fysiek en mentaal, en voeden onze kinderen met deze afhankelijkheid op.
De mentale afhankelijkheid is misschien nog wel het grootst; als internet door een stroomstoring een dag plat ligt, raakt de gemiddelde Nederlander in paniek, door tieners wordt dit nog sterker gevoeld. Als ik langs mijn bureau kijk, zie ik maar liefst tien stopcontacten. Toegegeven, dat is wat veel van het goede. Naast het beeldscherm waar ik deze letters op zie verschijnen, liggen mijn oude brieven. Waarom wil ik die brieven niet teruglezen? Misschien omdat ik vrees dat het beeld niet klopt dat ik van mijzelf heb? Of omdat ik bang ben dat die brieven herinneringen bij me boven brengen die ik liever zou vergeten? Als het mails waren, had ik ze tenminste in een folder kunnen opslaan om ze daarna weer te vergeten. Maar het lukt me niet deze papieren ongelezen weg te bergen. Waarom niet? Ik weet het niet. Ik zal ze maar eens gaan lezen.
_____________________________________________________________________________________
Dit is Jannahs laatste blog voor Tirade. De redactie dankt haar van ganser harte voor haar mooie bijdragen deze maand.
