Van de week las ik over het eerste album dat Björk ooit maakte op 11-jarige leeftijd en dat destijds een groot succes was in IJsland. Het album bevat allerlei naar het IJslands vertaalde liedjes uit die tijd: covers, afgewisseld met instrumentale odes aan een IJslandse kunstenaar. Ik luisterde het album in de trein, half in slaap, onderweg naar huis van een drukke dag op mijn werk. Het nummer Alfur ut ur hol deed me wakker schrikken. Het is een knullige interpretatie (met een onmiskenbaar jaren-zeventiggeluid dat doet denken aan gele tanden en mannen in getailleerde bloemenbloesjes) van Fool on the Hill van de Beatles (mag ik even uw taalgevoel voeden met de eerste regel uit de IJslandse vertaling: Dag eftir dag, einsamall á hól). En dan die blokfluitsolo. Volgens Wikipedia speelde Björk de blokfluit op dit album zelf. In dit nummer doet ze dat tegelijk met zingen, wat een beetje onwaarschijnlijk is, maar ach het is Björk, en het is Fool on the Hill, en misschien is dan alles wel mogelijk.
Ik droomde eens dat het nummer Fool on the Hill van de Beatles een doorgang bevatte naar andere tijdsdimensies. Ik was dat weekend onderweg naar Zuid-Frankrijk in een minibusje met mijn schoonfamilie, inclusief kotsende peuter. We sliepen in een formule-1 hotel in Beaune, en (wellicht op zoek naar een uitweg) droomde ik over deze geheime passage naar andere tijden en plaatsen. Ik reisde die nacht naar een Chinese stad in de toekomst, waar ik een paar dagen rondslenterde, tot ik verder werd gevoerd naar India in de jaren zeventig. Steeds bleef ik op de nieuwe locatie tot de Fool on the Hill voorbij kwam; op de radio, op een feestje op het strand. Dan wachtte ik tot het nummer langzaam de ruimte overnam, en dan vooral de blokfluitsolo die als een soort mist over de wereld zakte tot het alles in een soort kolk oploste en ik werd verplaatst naar een nieuwe bestemming. De droom keert sindsdien met enige regelmaat terug, de laatste keer reisde ik af naar de middeleeuwen, waar ik door een vieze stad struinde terwijl ik me vertwijfeld afvroeg hoe ik er nog weg kon komen nu Fool on the Hill nog niet geschreven was. Ik probeerde vrienden te worden met een straatmuzikant, in de hoop dat ik hem de blokfluitsolo kon laten spelen.
Soms zie ik aanwijzingen dat het wormgat in Fool on the Hill een realiteit is en dat er anderen zijn die dit geheim ook kennen. Murakami bijvoorbeeld; Fool on the Hill komt meerdere malen in zijn oeuvre voor, ook als een personage dat de bijnaam “the fool from the hill” heeft, namelijk meneer Nakata uit Kafka on the Shore, die met katten kan praten en die een belangrijke rol speelt in het vinden van de mysterieuze sluitsteen die toegang geeft tot een parallel universum. En Vonnegut; hij beschrijft (bijvoorbeeld) in Slaughterhouse 5 de reizen naar de planeet Tralfamadore, waar hoofdpersoon Billy Pilgrim af en toe (in zijn slaap) naar ontvoerd wordt, en waar hij soms jarenlang in een dierentuin verblijft, terwijl op aarde slechts een kleine tien minuten voorbij gaan. De Tralfamadorians zien de dingen net iets anders dan wij. Hoe ontstaat wereldvrede?, vraagt zijn hoofdpersoon aan de bezoekers van zijn dierentuin, en dan lachen de Tralfamadorians ontroerd. Typisch een vraag voor een earthling die de vierde en vijfde dimensie niet kan waarnemen, zeggen ze, en zwijgen veelzeggend.
Gisteren in de trein vroeg ik me af of ook Björk een tijdsreiziger is. Is dit wellicht ook de basis voor haar magische samenwerking met Michel Gondry, met wie ze al sinds 1993 lekker vreemde video’s maakt en die ook een onmiskenbare interesse heeft in ruimtereizen. Speelde ze daarom Fool on the Hill op haar eerste album? In Björks liedteksten lijkt evidentie te vinden voor deze theorie. Bijvoorbeeld in Modern Things:
“All the modern things
like cars and such
have always existed.
They’ve just been waiting in a mountain
for the right moment
Listening to the irritating noises
of dinosaurs (blurrp blurrp) and people
dabbling outside”
