‘Zeiden ze “Eet smakelijk”, dan dacht ik: ik heb aids! Zeiden ze “Je bent in de war”, dan dacht ik: er is oorlog!’ Taalkundige Wouter Kusters is gespecialiseerd in waanzin, maar verkeerde zelf ook twee keer in een psychose. Op de ‘Wat is wijsheid?’ avond afgelopen dinsdag in debatcentrum woorden in elkaar overlopen (eet-aids, war-oorlog), maar levert ook een soort extase en inzicht op.’ Je overschreidt dus letterlijk alle grenzen en conventies en verkeert gewoon, je bent.. Being, zijn, erzijn, zen, zoiets.
Toen hij dat vertelde, dacht ik aan de laatste roman van Esther Gerritsen. In Dorst hoort moeder Elisabeth steeds riedeltjes in haar hoofd hoort, echo’s van wat ze om zich heen denkt te horen. En wanneer haar dochter als kleuter in het ziekenhuis belandt, denkt ze niet aan bloed of zorgen, maar aan de tramlijnen, hoe die door de stad lopen. Pas in confrontatie met het ‘normale’ (een moeder moet zich zorgen maken om haar gewonde kind) worden dergelijke gedachten gek, maar wie niet waanzinnig genoeg is, ziet die conventies en gaat zich schamen. Precies op dat grensvlak manouvreren Gerritsens personages – de frictie die dat oplevert is pijnlijk en prettig in herkenbaarheid, maar rommelt vooral op ontwrichtende wijze met de vanzelfsprekendheid van ons doen en laten.
Afgelopen donderdag zat ik bij een gesprek over religie en geloof in De Balie. DJ Isis was er ook. Zij vertelde over haar ‘All=1’-filosofie en hoe haar werk niet alleen uit plaatjes draaien bestaat, maar uit verbinding en het verspreiden van collectieve vreugde en samenzijn (God is a DJ). Dat vond ik wel mooi, al kun je je nergens zo vervreemd en alleen voelen als tussen mensen die een collectief lijken te vormen. We denken niet voor niets alleen van anderen dat zij er écht bij horen. Eenheid bestaat alleen dankzij de buitenstaandersblik die de eenheid opmerkt. Maar wie werkelijk ‘All=1’ ervaart er de buitenstaandersblik verliest, neigt naar de waanzin die Wouter beschrijft. Eveneens zei hij: ‘Een psychose is als een exotische reis naar een oorlogsgebied’. Wat maar weer bewijst dat het goede niet zonder het negatieve kan (en andersom), al klonk het ook een beetje als ‘de kater komt later’.
In de rubriek ‘zondagsgevoel’… vandaag zit ik met de kater van een volle week: grijze wallen en een schorre stem. Thematisch is deze week gekrompen tot een paar steekwoorden. Ging het dinsdag over waanzin, donderdag over geloof, vrijdag las ik een versie van mijn blog voor en kwam de oorlog weer naar voren, gister ging het in de Schouwburg over vervreemding en het gevaar van ‘jezelf zijn’ en de irreële en romantische illusie van innerlijke harmonie. Zonder verscheidenheid in jezelf is er geen beweging.
De dagen schuiven ineen. Alsof ik mijn brilletje even heb afgezet tijden het zien van een 3D film. De dieptelagen zijn over elkaar heen geschoven en vertroebelen het beeld tot een misselijkmakende waas. Vandaag zal ik de lagen uit elkaar trekken, zodat de dagen weer te tellen en te onderscheiden zijn, als de vouwen in een harmonica – ineen gedrukt maken kreukels geen muziek.
