‘Er zijn vast miljoenen mensen over de hele wereld die nooit een liefdesbrief krijgen… Ik zou hun voorman kunnen zijn,’ aldus Charlie Brown. In de tweede helft van de vorige eeuw klonk dat een stuk zuurder dan vandaag de dag. wie krijgt er nou nog een liefdesbrief? Daarvoor is het app’je in de plaats gekomen, als je geluk hebt met tekst, maar de meesten zullen het moeten doen met enkel een hartje <3. E-mail lijkt me niet geschikt voor zulke epistels, al was het maar omdat ze niet te parfumeren zijn, ik noem maar wat – of zou sexting de liefdesverklaring van deze tijd zijn?
In mijn volwassen leven stond de teller van verstuurde brieven lang op 1. Ik stuurde ooit een brief (geen liefdes-) aan een vriendin die net verhuisd was, maar het antwoord kwam in de vorm van een lange telefonade, zodat onze voorgenomen correspondentie een vroege dood stierf. Sinds kort zijn er zomaar twee brieven bijgekomen. En er komt nog antwoord ook, waardoor zich de vraag aandient: hoe nu verder?
Met die paar brieven aan epistolaire ervaring kan ik wel wat hulp gebruiken. Oefening om mijn gedachten op papier (of het scherm) te zetten heb ik, naar ik hoop, niet meer nodig, maar het vinden van een onderwerp dat het waard is om briefpapier en inkt aan te spenderen is een ander verhaal. Hier op het blog klik ik op de knop ‘publiceren’ in de wetenschap dat ik alles nog kan aanpassen of terugtrekken, terwijl de brievenbus onverbiddelijk is. Niet dat dat me beangstigt, al word ik me des te meer bewust van wat ik schrijf. Tegenstrijdig genoeg, want in principe is er maar één lezer aan wie ik schrijf, geen buitenwacht.
Ik heb veel brieven gelezen van anderen, zij het uitsluitend in boekvorm gepubliceerde. Oudjes hoor. De didactische brieven van Seneca, de banter van Petrarca, de wisseling van Abelardus en Héloïse – alles met het idee dat er niets mooiers bestaat dan dat. Maar er is nog veel meer moois: de brieven van August Willemsen, bijvoorbeeld. Toen ik me onlangs aan het schrijven van een brief zette, veranderde van het een op het andere moment ook mijn leesgedrag. Op het nachtkastje liggen nu weer de brieven van Marian Plug en Willemsen, die pak ‘m beet een halve eeuw beslaat. Ik heb de brieven van Kellendonk en het brievenboek van Ilja Pfeijffer, hoe doorgecomponeerd ook, uit de kast gehaald om eens te kijken hoe ze het doen, en wat ze eigenlijk allemaal schrijven en met wie ze dat delen.
Ongemerkt schreef ik over de jaren ontelbare ‘brieven aan mezelf’, zo zou ik ze althans kunnen noemen, alle aantekeningen, dagboekachtige notities en verhaalgelijkende schrijfseltjes. Het verschil is alleen dat ik die pennenvruchten verder als doodgeboren beschouw omdat ze voor niemand in de buitenwereld zijn bestemd, zelfs niet voor één ander paar ogen. De uitdaging zit nu juist in de vraag hoe ik mijn wederwaardigheden en wetenswaardigheden voor de ander interssant kan maken en daarbij misschien ook voor mezelf. Wat kan je ook vinden op Wikipedia en waar heb je mijn krabbels voor nodig? Ik richt me om te beginnen op mijn herinneringen, ervaringen en gevoelens (voor zover niet op internet beschikbaar). Het intieme medium dicteert dat welhaast, want een brief schrijven betekent nu eenmaal tijd maken en aandacht schenken, in tegenstelling tot alle digitale vormen die er zijn om communicatie te versnellen. De pen vertraagt het schrijfproces juist, zodat er uit de grote grabbelton bovendrijft wat er echt toe doet: het unieke en intieme.
Marko van der Wal (1989) is opgeleid als classicus, redacteur van Tirade en werkt bij Uitgeverij Van Oorschot. Sinds vier jaar blogt hij voor tirade.nu.
