Ik ben een brave jongvolwassene. Ik feest niet, ik shop niet, ik groepssport niet. Nauwelijks ga ik meer bij vrienden langs, en elke keer als ik dan toch thuiskom van zo’n bezoek voel ik een placebo-vernauwing in mijn ribbenkast.
Wat is er dan nog? Wandelen. Dus dat doe ik. Ik woon op de NDSM-werf in Noord – daar is zonder horeca weinig meer van over. Mijn meest frequente rondje loop ik langs de werkzaamheden bij de pont, via het graffititerrein langs het water, voorbij coffeeshop Funny People, de Klaprozen-brug over, en dan langzaam het mooie nieuwe huizenblok door. Dat is stiekem mijn eindbestemming, mijn doel. Zo subtiel mogelijk spiek ik de luxe keukens en eetkamers in. Moeilijk is dat niet: de meeste zijn een en al goedgewassen raam. Ik snap het. Ik zou ook al die minimalistische pracht met elke langsloper willen delen. Het wakkert iets in me aan: een huisje-, boompje-, beestjesinstinct. Een verlangen naar comfort en een gebrek aan financiële zorgen. Het haute-Ikea pretpark duurt echter maar vijf minuten: daarna loop ik terug naar mijn studentenflat, over een kleurrijk maar verlaten industrieterrein.
Een week of twee geleden las ik Jij hebt ons niet ontdekt, wij waren hier altijd al, van oer-Noorderling Massih Hutak. Hij beschrijft er de gentrificatie van Amsterdam Noord, en vergelijkt dit met bijna elke andere grote Westerse stad. Overal gebeurt hetzelfde. Ik woonde voor mijn studie een jaar in Williamsburg, Brooklyn, waar de helft van de bewoners bestond uit jonge hipsters in Balenciaga-sneakers, en de andere helft uit Latijns-Amerikaanse vrouwtjes met rolkarretjes. Om en om liep ik er langs drukbezette wasserettes en $6-espressozaken.
Wat me het meest is bijgebleven uit Hutak’s boek is het volgende feit: die jongens op straat met speakers en sigaretten, die witte mensen zo verdacht vinden, zijn bang voor blonde bakfietsmoeders. In de eerste instantie deed dit me denken aan de semi-geruststellende opmerking, ‘Muizen zijn veel banger voor jou dan jij voor hen.’
Maar Hutak legt het uit: de aanwezigheid van deze bakfietsmoeders betekent dat de wijk verandert, zonder dat de originele bewoners betrokken worden bij de veranderingen. En dat terwijl zij die wijk gebouwd hebben, voorzien hebben van cultuur en winkels en een gemeenschap. Bovendien werd deze wijk tot voor kort nog bestempeld als buitenwijk – gevaarlijk, ontoegankelijk, of, bijna net zo erg: onbelangrijk. Verwaarloosbaar. En verwaarloosd werd alles daar, tot de kunstenaars er kwamen, en toen de pop-up stores, en toen… de bakfietsen.
Iedereen kent dit fenomeen wel. Voor Noord was het de Indische Buurt, daarvoor de Pijp, daarvoor de Jordaan, en in elke andere stad gebeurt het. Maar waar ik niet zeker over ben, is mijn eigen positie hierin. Ik kom uit Amsterdam Zuid, ik ben werkzaam in de cultuursector, en mijn (groot)ouders zijn hun land niet ontvlucht. Ik ben de middenklasse… denk ik. Maar ik ben ook een student zonder stufi en met huurtoeslag, ik heb één immigrantenouder van kleur, en ik denk niet dat ik ooit zo’n huis aan de Klaprozenweg zou kunnen betalen.
Aan de andere kant (pun intended): ik kwam hier vroeger nooit. Ik kan me één keer herinneren dat ik in Noord was, voor ik er als student ging wonen. Onze geschiedenisdocent nam ons mee op een excursie op de fiets, helemaal van Zuid naar Noord. We kwamen uit bij een boerderij en leerden daar over terpen en veengrond, geloof ik. Dat bevestigde wat ik dacht te weten over Noord: boerenland. Hoe kon dat nou Amsterdam zijn?
Ik kwam hier niet omdat het hip was, maar omdat er studentenkamers beschikbaar waren. Eerst vond ik het niks, zo ver weg. Het is pijnlijk om toe te geven dat het steeds leuker werd om in Noord te wonen. Van de zomer ‘ontdekte’ ik het Twiske, waar het natuurlijk al bomvol was. Dat was wanneer ik me realiseerde dat ik toch echt wel deel van het probleem uitmaak.
Misschien ben ik het bangst voor mezelf. Ik wil niemand wegjagen. Ik weet dat de originele bewoners me aanzien voor wit, dus ben ik dat ook. En tegelijkertijd ook weer niet. Maar goed, ik beoordeel ook iedereen die ik tegenkom op hun uiterlijke kenmerken, en ik weet dat die van mij op de schaal van immigrant tot bakfiets dichterbij het laatste staan.
Voor nu is alles wat ik weet te doen: vriendelijk glimlachen naar iedereen. Evenveel afstand houden van elke voorbijganger. Doen alsof ik niet teveel nadenk over mijn eigen positie in een multiculturele, maar toch wel gesegregeerde wijk. Er bakfietst een moeder met een afro langs. Ik ben niet de enige op het midden van de weegschaal. Mijn enkellange zwarte winterjas – van een Salvation Army in Brooklyn: plaats die maar eens ergens – wappert achter me aan in de strenge Noorderwind.
