7
En zo bracht de duivel koraalhandelaar Nissen Piczenik voor de eerste maal in verzoeking, en de duivel heette Jenö Lakatos en kwam uit Boedapest, en hij introduceerde nepkoralen in Rusland, de celluloïdkoralen die als je ze aansteekt blauwachtig branden, als de kringen van de hel.
Toen Nissen Piczenik thuiskwam, kuste hij zijn vrouw onverschillig op beide wangen, begroette de rijgsters en begon met ietwat ontredderde, door de duivel ontredderde ogen naar zijn geliefde koralen te kijken, het levend koraal, dat er niet zo perfect uitzag als de nepstenen van celluloid van zijn concurrent Jenö Lakatos. En de duivel bracht de eerlijke koraalhandelaar Nissen Piczenik ertoe om de valse koralen door zijn echte heen te strooien.
Op een dag ging hij dus naar het postkantoor en dicteerde een brief aan Jenö Lakatos in Suchky aan de openbaar schrijver, dat hij hem een paar dagen later niet minder dan twintig poed valse koralen moest sturen. Celluloid is zoals bekend een licht materiaal, en twintig poed nepkoraal, dat is een hele samengebonden zooi bij mekaar. Verleid en verblind door de duivel, mengde Nissen Piczenik de nepkoralen met de echte en pleegde zo verraad aan zichzelf en aan het ware koraal.
De oogst was overal in het land al begonnen en er waren bijna geen boeren meer om koraal te komen kopen. Maar op de paar die hier en daar verschenen, verdiende Nissen Piczenik nu meer dankzij de nepkoralen dan hij eerder had verdiend met heel veel klandizie. Hij mengde de echte met valse – en dat was nog erger dan als hij uitsluitend valse verkocht zou hebben. Want dit is wat er gebeurt met wie door de duivel wordt verleid: ze overtreffen in al het duivelse de duivel zelf. En zo overtrof Nissen Piczenik Jenö Lakatos uit Boedapest. En alles wat Nissen Piczenik verdiende, bracht hij gewetensvol naar Pinkas Warschawsky. En de duivel had de koraalhandelaar zo in zijn macht dat hij een enorm plezier voelde bij de gedachte dat zijn kapitaal zich vermenigvuldigde en groeide.
Plots stierf de woekeraar Pinkas Warschawsky, en Nissen Piczenik was geschokt en ging onmiddellijk naar de erfgenamen van de woekeraar en eiste zijn geld met rente op. Hij kreeg het ook meteen niet minder dan 5.450 roebel en zestig kopeken. Met dit geld betaalde hij zijn schuld aan Lakatos, en hij vroeg om nog eens twintig poed nepkoralen. Op een dag kwam de rijke hopboer naar Nissen Piczenik en vroeg om een koraalketting voor een van zijn kleinkinderen, tegen het boze oog. De koraalhandelaar reeg een ketting uit louter nepkoraal, celluloid, en hij zei: ‘Dit zijn de mooiste koralen die ik heb.’ De boer betaalde hem de prijs voor echt koraal en reed terug naar zijn dorp. Zijn kleinkind stierf een gruwelijke dood door difterie, ze stikte een week nadat het nepkoralen kettinkje haar om de hals gehangen was. En in het dorp Solowetzk, waar de rijke hopboer woonde (maar ook in de omliggende dorpen), deed het bericht de ronde dat de koralen van Nissen Piczenik uit Progrody ongeluk en ziekte zouden brengen – en niet alleen aan wie bij hem hadden gekocht. Want difterie greep om zich heen in de naburige dorpen, eiste zijn tol in kinderlevens en het gerucht verspreidde zich dat de koralen van Nissen Piczenik ziekte en vernietiging brachten.
Hierdoor kwamen er in de winter geen klanten meer naar Nissen Piczenik. Het was een strenge winter, die in november begon en voortduurde tot eind maart. Elke dag bracht opnieuw onverbiddelijke vorst, de sneeuw viel zelden, zelfs de raven leken te bevriezen op de kale takken van de kastanjebomen. Het was erg stil in het huis van Nissen Piczenik. Hij stuurde de ene vrouw na de andere weg. Op marktdagen ontmoette hij soms een paar van zijn oude klanten. Maar ze groetten hem niet. Ja, de boeren die hem die zomer nog gekust hadden, deden alsof ze de koraalhandelaar niet meer kenden. Het vroor tot veertig graden. Het water in de blikken van de waterdragers bevroor onderweg van de put naar huis. Een dikke laag ijs bedekte Nissen Piczeniks zodat hij niet meer kon zien wat er op straat zoal gebeurde. Grote, zware ijspegels hingen aan de ijzeren spijlen en maakten de raampjes nog kleiner. Van het wegblijven van zijn klandizie gaf hij niet de valse koralen maar de strenge winter de schuld.
Ondertussen was de winkel van meneer Lakatos in Sutschky altijd goed gevuld, en van hem kochten de boeren de onberispelijke goedkope celluloidkoralen en niet de echte koralen van Nissen Piczenik. De straten en steegjes van het stadje Progrody waren ijzig en spiegelglad. Alle inwoners zochten met stokken met ijzeren punten hun weg. Toch vielen sommigen en braken hun nek en benen. Zo viel ook op een avond Nissen Piczeniks vrouw. Ze bleef lange tijd bewusteloos voordat sympathieke buren haar vonden en naar binnen droegen. Ze begon al snel hevig te braken en de medische hulp van Progrody zei dat het een hersenschudding was.
De vrouw werd naar het ziekenhuis gebracht en de dokter bevestigde de diagnose van de feldsjer. De koraalhandelaar ging elke ochtend naar het ziekenhuis, ging aan het bed van zijn vrouw zitten, luisterde een halfuur naar haar verwarde geklets, keek in haar koortsige ogen en zag het dunne haar op haar hoofd, herinnerde zich de paar tedere uren die hij haar geschonken had, rook de penetrante geur van kamfer en jodoform en keerde terug naar huis en stond bij de kachel en kookte borsjt en boekweit en sneed zijn eigen brood en schraapte de radijs eigenhandig en zette zijn eigen thee en stookte zelf de kachel. Daarna gooide hij al het koraal uit de vele zakken op een van zijn vier tafels en begon het te sorteren. De celluloidkoralen van meneer Lakatos legde hij apart. De echte koralen kwamen op Nissen Piczenik niet langer over als levende dieren. Sinds die Lakatos zich in de buurt gevestigd had en hijzelf, koraalhandelaar Piczenik, was begonnen de lichte celluloidkoralen te mengen met de zware en echte stenen, waren de koralen die in zijn huis lagen opgeslagen doodgegaan. Nu maken ze koralen van celluloid! Van dood materiaal maakte men koralen die er uitzien als levende en zelfs nog mooier en perfecter waren dan echte en levende! Wat was zijn vrouws hersenschudding vergeleken met dit?
