https://www.youtube.com/watch?v=qi1um2ZXAT0
Je hoeft geen passe-partout voor het IDFA te hebben om goede documentaires te zien. Op YouTube is gratis heel veel moois te vinden, waaronder The Cruise (Bennett Miller, 1998), een grofkorrelig zwart-wit portret van de New Yorkse reisleider Timothy ‘Speed’ Levitch, grootmeester in een ondergewaardeerd vak.
Dagelijks sleurt Levitch busladingen vol weerloze toeristen mee in een onnavolgbare verbale draaikolk langs de architectuur, de literatuur, de kunst en het onbehagen van de stad. Central Park, the Empire State Building en het WTC vormen het wisselende decor van the cruise; Levitch’ mythische dollemansrit naar vrijheid en geluk in the Big Apple.
De passagiers zijn z’n gijzelaars. Ruim twee uur lang houdt hij hen gevangen in een even verlammende als nasale woordenstroom, want Levitch gaat consequent in de overdrive, zelfs als zijn publiek bestaat uit een handvol ingedommelde Chinezen.
‘The sun, another great New York City landmark, above you on the left.’
Tegenover the cruise staat de anti-cruise, ofwel alles wat de vrijheid en het geluk van Levitch in de weg staat. En dat is nogal wat. Het grid van New York spant tegen hem samen. Hij verdient 200 dollar fooi per week in een stad waar een miljonair al nauwelijks rond kan komen. Hij werd meerdere malen opgepakt wegens schimmige, net niet legale cruising-activiteiten. Hij is min of meer dakloos, gefrustreerd, eenzaam en arm, maar ook romantisch, origineel en poëtisch, zoals in het fragment waarin hij de Brooklyn Bridge zijn liefde verklaart: ‘Because she never contradicts me.’
Je vraagt je af wat er van deze briljante woordkunstenaar had kunnen worden als hij niet ergens onderweg zo muurvast was gelopen. Woody Allen koos film om New York te verbeelden, Fran Lebowitz literatuur, en Speed Levitch is precies blijven steken waar hij het beste uit de verf komt: op de dubbeldekker, achter de microfoon. Keeping the cruise alive.
Arjen van Lith is freelance journalist en schrijver. De meeste maanden van het jaar woont hij in Austin (Texas), waar hij werkt aan een bundeling van de brieven die hij ooit aan zijn kapper schreef, en aan een roman over zijn opgroeien in dorpsmetropool Krommenie.
