Het Civil Rights Museum in Memphis, Tennessee is gevestigd in en onder het voormalige Lorraine Motel, waar Martin Luther King op de galerij werd doodgeschoten. Binnen staat een opgeblazen bus van de Freedom Riders uit 1961 waar je niet in mag en een bus met rechts voorin een opgezette Rosa Parks waar je wel in mag.
De apotheose van de rondleiding is de hotelkamer waar MLK zijn laatste nacht heeft doorgebracht. Het bed is bestudeerd onopgemaakt – beslapen maar niet afgeragd – en op het dressoir staat een dienblad met een leeg ontbijtbord, een asbak vol neppeuken en een nepkartonnetje melk uit april 1968. Niet alleen alles in de kamer maar ook daarbuiten, over de balustrade, op het parkeerterreintje met auto’s uit die tijd; alles is gefixeerd op het moment van de moord, alsof er haarlak overheen is gespoten.
In het Civil Rights Museum zag ik ook een foto uit 1965 van King op een stoep in Selma, Alabama, geknield met zijn aanhangers in protest tegen raciaal geweld, precies zoals de American Footballspeler Colin Kaepernick en andere atleten nu wekelijks demonstreren tijdens het volkslied voor de wedstrijd. Trump noemt hen onpatriottisch. Ik weet dat het allemaal rood vlees voor de meute is en dat ik meer op de belastingplannen moet letten, op deregulering en het grote geld in de Amerikaanse politiek, maar dit plaatje van King op één knie leek me een goede muurschildering voor HOPE Gallery, een verlaten bouwproject tegen een heuvel in downtown Austin waar je vrij graffiti mag spuiten.
Het grote verschil met schrijven is dat je bij tekenen en schilderen gewoon een muziekje kunt opzetten. Dat je niet per se in je diepste lijden hoeft te tasten voor een productieve werkdag, maar ook zonder gedoe een lijntje kunt overtrekken, of in mijn geval uitsnijden. En het is meditatief. Veel valt terug te brengen tot eenvoudige, repeterende handelingen die je ook gedachteloos hoogwaardig kunt uitvoeren. Als ik niet zo goed had kunnen leren, was ik naar het grafisch lyceum gegaan.
Bij stencilafbeeldingen gaat de meeste tijd zitten in de voorbereiding. Voor iedere kleur of gewenste dekkingsgraad ontwerp en snij je een apart sjabloon. Hoe meer sjablonen, des te gedetailleerder en kleurrijker het eindresultaat. Vanwege de korrelige kwaliteit van de originele zwart-witfoto heb ik het simpel gehouden: aan de snor moet je zien wie het is.
Bovenaan de heuvel, met uitzicht op de skyline van Austin, ging het aanbrengen van de afbeelding razendsnel. Wandje witten, sjablonen in positie en spuiten maar. Er had zich een groepje mensen om ons heen verzameld toen ik de laatste stukken karton wegtrok – bijna een onthulling. Voor extra monumentaal effect schilderden we ook het betonvloertje ervoor wit, zodat King wat meer, hoe zeg je dat, Lebensraum kreeg.
Het was druk. Ik was bezweet en ontdekte dat ik mijn trouwring zwart had gespoten. Ik poseerde naast een meisje met een grote 7 op haar T-shirt, het rugnummer van Colin Kaepernick. Andere bezoekers maakten selfies en groepsfoto’s op één knie. Een oudere man met een heel dun vlechtje stond minutenlang zwijgend naar de afbeelding te knikken. Iemand vroeg of ik dit politiek bedoelde.
Inherent aan street art is de vergankelijkheid ervan. Dat is niet erg. Niets is heilig, niets gefixeerd, documentatie is alles. Ik had mijn best gedaan om een serene, museale omgeving voor MLK te creëren die gepaste afstand gebiedt en ik hoopte dat de aard van de afbeelding bij veel, zo niet alle Amerikanen respect en hopelijk wat terughoudendheid zou afdwingen. Toch wist ik dat ik het onvermijdelijke slechts tijdelijk op afstand kon houden. Uiteindelijk zal ook Martin Luther King Jr. verdwijnen onder een verse laag piemels en protestleuzen.
Ik had alleen niet gedacht dat het zó snel zou gaan.*
_______________________
* Het rechterdeel van de foto is genomen op zondagochtend 26 november 2017, nog geen dag na plaatsing van de afbeelding (zie linkerdeel).
Arjen van Lith is journalist en schrijver. Hij debuteerde in 2015 met de verhalenbundel Mijn Snor bij De Harmonie en publiceert diverse korte verhalen in (literaire) tijdschriften. De meeste maanden van het jaar woont hij in Austin, Texas. Als hij niet schrijft, maakt hij af en toe straatkunst.
