Het is geen ‘groot wild’ wat twee weken geleden afgeschoten werd in de Tweede Kamer, omdat het beschamend had opgeschept aanwezig te zijn geweest bij Poetin’s ‘Groot Rusland’ fantasieën, zoals hij die zou hebben ontvouwd in zijn datsja. In een ‘zaaltje’ had Halbe gestaan, ‘ergens achterin’. Na die formulering hadden we het al kunnen weten.
De kwestie ‘wat wil Rusland’ blijft natuurlijk een interessante, en een die al een poosje meegaat.
The Great Game is een vrijwel de gehele negentiende eeuw durende langzame maar soms hete schermutseling tussen Rusland en het Britse Rijk die de controle over Centraal-Azië behelst.
Beter uit te leggen, of vooral sneller uit leggen dan in dit filmpje van 4 minuten gebeurt, is vermoedelijk onmogelijk:
Rusland was – naar Britse sentimenten – op jacht naar de ‘Pearl in the Crown’, zoals India gezien werd, en wilde controle over de zijderoute. Er speelt een heel fraai spionage-aspect mee in the Great Game, een geopolitiek schaakspel zonder weerga en met langdurige effecten (de foute inschatting en vervolgens ‘defenestratie’ van Zijlstra is er gewoon nog een van).
In Peter Hopkirks Quest for Kim. In search of Kipling’s Great Game krijg je een heel mooi relaas over deze zaken. Hopkirk was een avonturier/ journalist/ historicus die een aantal boeken over The Great Game schreef, deze laatste het toegankelijkst, omdat het deels het verhaal van Rudyard Kipling’s Kim volgt, die hij nareist, en de personages uit het boek probeert hij te linken aan bestaande historische figuren. Kim is een slimme jongen van dertien, wees van Ierse ouders die in Lahore native is gegaan, hij kleedt zich als de andere straatjongens, en spreekt hun taal. Maar ook Engels; een gedroomd kandidaat om een spion te worden van het grote Britse Rijk.
James Bond maar dan een halve eeuw eerder. Zeer vermakelijke literatuur. Zo vermakelijk dat ik Kim van Kipling er nu maar achteraan lees. Een boek uit 1927 kocht ik, waar in een soort zegel van Kipling nog heel gemoedelijk een swastika kan staan, omdat dat in 1927 nog weinig anders betekende dan het hindoeïstische levenswiel waarvoor het stond.
Hopkirk heeft een plezierige wat archaïserende stijl en weet literatuur, politiek en reizen prachtig Brits te verenigen. Kipling was zelf een Raj-orphan, een begrip dat lezers van Jane Gardam heel goed kennen. The quest for Kim is in dit boek ook een beetje een quest ƒor Kipling, deze vrijwel vergeten grootheid.
—-
Menno Hartman (1971) is uitgever bij Van Oorschot en was redacteur bij Tirade, droomt altijd over reizen, maar was in 1992 voor het laatst lang in India.
