Carry van Bruggen

De schrijfster Carry van Bruggen (1881 – 1932) werd geboren in Smilde als Carry de Haan. Zij was de zuster van Jacob Israël de Haan. Van Bruggen bracht haar jeugd door in de Zaanstreek. Haar vader was een streng joods-orthodoxe godsdienstleraar. Carry werd onderwijzeres in Amsterdam en trouwde in 1904 met de journalist Kees van Bruggen, redacteur en criticus van Het Volk en Algemeen Handelsblad, van wie ze, na een verblijf van een aantal jaren in Delhi en de geboorte van twee kinderen, uiteindelijk scheidde

Vanaf haar debuut in 1907 (In de schaduw) publiceerde Van Bruggen verhalen en romans. In de Eerste Wereldoorlog werkte ze aan haar filosofische boek Prometheus, dat in 1919 verscheen. Aanvankelijk werd er nauwelijks op het boek gereageerd, maar het inspireerde Menno ter Braak tot het schrijven van zijn boek Carnaval der burgers. Ander non-fictiewerk is Uit het leven van een denkende vrouw (1920) en Hedendaags Fetisjisme (1925). In 1921 verscheen het sterk autobiografische Het huisje aan de sloot; in 1927 haar wellicht belangrijkste roman Eva, waarin de dood van haar broer Jacob Israël de Haan een rol speelt. Kort na de verschijning van deze roman belandde zij in een jarenlange depressie die eindigde in haar zelfmoord in 1932.

Prometheus is een boek dat telkens weer kan zijn wat het voor Menno ter Braak geweest is: een ‘bevrijding’ voor mensen, die nog in bepaalde denkschema’s vastzitten, een overhoop halen van alles, dat bij hen nog kritiekloos en onpersoonlijk gerangschikt is. Prometheus biedt voor oude denkvormen een nieuwe, voor een verstarde dogmatiek een beweeglijke dialectiek. Hier is iemand aan het woord, die bezig is zich van vooroordelen te ontdoen, die ‘zich bevrijdt’. Het is de oefening van een ‘vrije geest’, van belang voor ieder, die in het functioneren van vrije geesten belangstelt, of er zelf een worden wil. Men leert er niet van: Hegel, of de dialectiek, of hoe de maatschappij in elkaar zit. Men kan er van leren ‘zich te bevrijden’ van dogma’s en stelsels, van oude en nieuwe boeken, ook van Prometheus. Men kan er van profiteren zoals Menno ter Braak

‘Met al zijn coquetterie naar de filosofische katheder blijft Prometheus het levenswerk van een mens, niet van een specialiste; het is in laatste instantie een pamflet, dat scherp partij kiest en langademig uitspint, omdat het één ding tot het bittere einde moet zeggen; het legt getuigenis af van een belezenheid, die tot iets gediend heeft. Ik zag hier een koppige streep door mijn filosofisch kasboek getrokken, die persoonlijk groepeerde, wat in mijn academische hersens chaotisch dooreenlag; hier organiseerde iemand, hier deden de parolen “individu” en “collectiviteit” de enige plicht die men van parolen kan vergen: zij waarschuwden de lezer, dat hij van het begin tot het eind partij moest zijn.’

Van deze vijfde druk uit 1980 is nog een gering aantal exemplaren beschikbaar.

ISBN 9789028203228

€ 25,71

Bestel

Prometheus

Prometheus.

Verhalend proza.

De eeuw van J.L. Heldring (Hugo Arlman), biografie van een betrokken buitenstaander